لطفا منتظر باشید ...
يوسف زهرا : شباهتهاي امام زمان(عج) با حضرت يوسف(ع)
مقدمه
گفتند خلايق كه تويي يوسف ثاني
چون نيك بديدم، به حقيقت، به از آني
چون نيك بديدم، به حقيقت، به از آني
چون نيك بديدم، به حقيقت، به از آني
در دور هفتم نزد حجرالاسود آمدم و آن را لمس كردم و بوسيدم. در حالي كه، دعاهاي بوسيدن حجرالاسود را مي خواندم، مولاي خود حضرت مهدي (عج) را ديدم كه بر در خانه كعبه ايستاده اند. با خاطري پريشان به حضرت نزديك شدم. حضرت با نگاهي به رخساره ام به فراستِ خود، راز دلم را دانست. به او سلام كردم. حضرت پس از جواب سلام، فرمود: چرا درباره غيبت كتابي نمي نويسي، تا اندوه دلت را بزدايد؟ عرض كردم: يابن رسول الله! در اين باره كتاب نوشته ام. حضرت پاسخ دادند: منظورمان اين نيست كه همانند گذشته بنويسي. كتابي درباره موضوع غيبت بنگار و در آن، غيبت هاي پيامبران _ عليهم السلام _ را بيان كن. سخن حضرت به پايان رسيد و از ديدگانم پنهان شد. من از خواب بيدار شدم و تا طلوع فجر به دعا و گريه و مناجات پرداختم. چون صبح دميد، نگارش اين كتاب را آغاز كردم.[2]حضرت يوسف _ عليه السلام _ يكي از پيامبراني است كه امام مهدي (عج) در روايت ها به ايشان تشبيه شده اند. البته در اين روايت ها، حضرت مهدي (عج) از جهت هاي گوناگون به حضرت يوسف _ عليه السلام _ تشبيه شده اند. امام باقر _ عليه السلام _ در روايتي تنها به شباهت در غيبت اشاره كرده اند.[3] هم چنين ايشان در جايي ديگر، به شباهت هاي ديگري اشاره فرموده اند.[4] حال آن كه امام صادق _ عليه السلام _ بدون اشاره به شباهت هاي پيشين، شباهت ديگري بر شباهت هاي ياد شده مي افزايند.[5] اينها نشان مي دهد كه منظور، حصر شباهت ها در موارد ياد شده نبوده، بلكه تنها براي نمونه به برخي از آنها اشاره شده است. با توجه به اين نكته و با الهام از فرمايش حضرت مهدي (عج) به شيخ صدوق، اين نوشتار مي كوشد با تأمل در قرآن و روايت ها، شباهت و همانندي هاي موجود ميان يوسف زهرا _ عليه السلام _ و يوسف يعقوب _ عليه السلام _ را بازگو كند، تا از اين رهگذر، فهم و پذيرش امر حضرت مهدي، آسان تر گردد.
1. غيبت
برجسته ترين همانندي ميان يوسف زهرا _ عليه السلام _ و يوسف يعقوب _ عليه السلام _، همانندي در غيبت است. امام باقر _ عليه السلام _ به محمد بن مسلم مي فرمايد:«يا محمّد بن مسلم إنّ في القائم من اهل بيت محمّد _ عليهم السلام _ شبه من خمسه من الرسل: يونس بن متي و يوسف بن يعقوب و موسي و عيسي و محمّد صلوات الله عليهم .... و أمّا شبهه من يوسف بن يعقوب _ عليه السلام _ فالغيبه من خاصته و عامته و اختفائه من اخوته ...»؛[6]اي محمّد بن مسلم! قائم آل محمّد (عج) با پنج تن از پيامبران شباهت دارد: يونس بن متي و يوسف بن يعقوب و موسي و عيسي و محمّد صلوات الله عليهم .... و امّا شباهت او به يوسف در غيبت اوست از اقوام دور و نزديك و از برادران خود .... .نخستين سؤال درباره اين شباهت، آن است كه ميان غيبت امام عصر ( عج) و غيبت يوسف _ عليه السلام _ تفاوت فراواني وجود دارد؛ زيرا غيبت يوسف _ عليه السلام _، غيبتي است نسبي، يعني هرچند او از كنعان، برادران و پدر و مادر خود غايب بود، ولي از ديدگان مصريان غايب نبود. او با مصريان، گفت و گو و رفت و آمد داشت، در حالي كه غيبت حضرت مهدي (عج) غيبتي است مطلق و آن حضرت از ديده همگان غايب است. از اين رو، قياس آن دو با يكديگر قياس مع الفارق است. پاسخ به اين نكته، در شباهت دوم خواهد آمد.2. حضور
برادران يوسف براي خريد آذوقه به مصر آمدند و به بارگاه يوسف وارد شدند. وي در نخستين نگاه و گفت و گو، آنان را شناخت، ولي آنان يوسف را نشناختند. آنان بي آن كه به هويت يوسف پي برند، با وي سخن گفتند و داد و ستد كردند:«فدخلوا عليه فعرفهم و هم له منكرون»؛[7](برادران يوسف) بر او وارد شدند. او، آنان را شناخت، ولي آنان او را نشناختند.يوسف زهرا _ عليه السلام _ نيز در ميان مردم حضور دارد. در كنار آنان راه مي رود و بر فرش هاي آنان پا مي نهد و ...، ولي مردم، او را نمي شناسند. برخي بر اين باورند كه غيبت امام عصر (عج) به اين معناست كه آن حضرت، در آسمان ها يا عوالم ديگري زندگي مي كنند. بنابراين، حضرت مهدي (عج) از ديدگان همه انسان ها پنهان هستند و كسي، ايشان را نمي بيند. بر اساس اين باور، نكته اي كه پيش از اين گذشت، به ذهن مي رسد كه مقايسه حضرت مهدي (عج) با حضرت يوسف _ عليه السلام _ مقايسه اي ناتمام است. امّا حقيقت، اين است كه تصوير ياد شده، خطا و به دور از واقعيت است. او در ميان مردم رفت و آمد مي كند و در كوچه و بازارها قدم مي گذارد. مردم، آن حضرت را مي بينند، گرچه او را نمي شناسند.سدير مي گويد:سمعت اباعبدالله _ عليه السلام _ يقول: إنّ في القائم شبه من يوسف _ عليه السّلام _. قلت: كأنّك تذكر حيره و غيبته؟ فقال لي: ما تنكر هذه الامه اشباه الخنازير؟ إنّ اخوه يوسف كانوا أسباطاً اولاد انبياء تاجروا يوسف و بايعوه و هم اخوته و هو اخوهم فلم يعرفوه حتي قال لهم أنا يوسف ... فما تنكر هذه الامه أن يكون الله عزوجل يفعل بحجته ما فعل بيوسف أن يكون يسير في أسواقهم ويطأ بسطهم و هم لايعرفونه حتي يأذن الله عزوجل أن يعرفهم بنفسه كما أذن ليوسف حتي «قال لهم هل علمتم ما فعلتم بيوسف و أخيه إذا انتم تجهلون قالوا ءَإنك لانت يوسف قال انا يوسف و هذا أخي»؛[8]امام صادق _ عليه السلام _ فرمودند: قائم (عج) شباهتي با يوسف دارد.عرض كردم: گويا حيرت و غيبت او را مي فرماييد؟
حضرت فرمودند: چرا اين امت، كه شبيه خوك ها هستند قضيه حضرت يوسف را انكار نمي كنند؟
برادران يوسف با اين كه پيغمبر زاده و برادر يوسف بودند و او نيز برادرشان بود، با او تجارت و خريد و فروش كردند و او را نشناختند، تا اين كه يوسف، خودش را معرفي كرد و گفت: من يوسفم ... با اين حال چرا آنان منكرند كه خداوند عزوجل با حجت خود، همان كاري را بكند كه با يوسف كرد؟ او در بازارهايشان راه مي رود و بر فرش هاي آنان گام بر مي نهد، ولي مردم او را نمي شناسند، تا هنگامي كه خداوند به او اجازه دهد كه خودش را معرفي كند. همان گونه كه به يوسف اجازه داد و يوسف گفت: آيا دانستيد با يوسف و برادرش چه كرديد، آن گاه كه جاهل بوديد؟
آيا تو همان يوسفي؟ گفت: (آري) من يوسفم و اين، برادر من است.و باز امام صادق _ عليه السلام _ فرمود:«إن في صاحب هذا الامر سنن من الانبياء _ عليهم السّلام _ ... و أمّا سنه من يوسف فالستر يجعل الله بينه و بين الخلق حجاباً يرونه و لايعرفونه ...»؛[9]صاحب اين امر (امام مهدي «عج») به برخي از پيامبران، شباهت هايي دارد... امّا شباهت او به يوسف، در پرده بودن اوست؛ يعني خداوند بين او و مردم حجابي مي نهد كه او را مي بينند، ولي نمي شناسند.
[1] . سوره بقره، آيه 183.[2] . كمال الدين، ج 1، ص 74.[3] . شباهت اول.[4] . شباهت چهارم.[5] . شباهت دوم.[6] . كمال الدين، ج 1، ص 443.[7] . سوره يوسف، آيه 58.[8] . كمال الدين، ج 2، ص 10.[9] . كمال الدين، ج 2، ص 20.
