6. ورزش بايد با زندگي و برنامه روزانه كودكان هماهنگ باشد و به پيشرفت آن كمك كند.7. برنامههاي ورزشي بايد فرصت ايجاد اعمال مديريت و ابراز شخصيت به كودكان بدهد.8. فعاليتهاي ورزشي بايد مورد علاقه كودك باشد. تا او را براي كوشش و فعاليت تشويق كند.9. حركات ورزشي بايد اثر تربيتي معنوي و جسمي براي كودكان داشته باشد.[1]
نظارت بر بازيهاي كودكان
يكي از وظائف اولياء و مربيان اين است كه بر بازي كودكان نظارت كامل داشته باشند. در بازيهاي جمعي و گروهي نظارت اولياء ميتواند به ايجاد جو سالم و عاري از خشونت و اختلاف به كودكان كمك كند.براي كودكان در حين بازي ممكن است مسائلي به وجود بيايد كه وجود بزرگتر اين مشكلات را به خوبي از بين ميبرد و كودكان در حين بازي با مسائل عاطفي، اخلاقي، روحي، اجتماعي و ايمني نيز آشنا ميشوند.رعايت و آموزش مسائل اخلاقي، اجتماعي
در هنگام ورزش مربي بايد ضمن نظارت به دانش آموزان نكات اخلاقي و اجتماعي را آموزش دهد.1. جوّ بازي ملايم و دوستانه باشد و مربيان بايد با تمام قدرت از خشونت در بازيهاي ورزشي جلوگيري كنند، زيرا خشونت در ورزش جائي ندارد.2. بايد به كودكان و نوجوانان آموخت كه هنگام بازي يكديگر را هل ندهند. زيرا در اينصورت ورزش با مشكل روبرو شده و موجب ناراحتي و نزاع بين بازيكنان ميشود.3. مربي بايد در حين بازي نظم و قانون را به ورزشكاران بياموزد و آنها را ملزم به رعايت قانون نمايد.4. مربي بايد به شخصيت افراد ورزشكار احترام بگذارد و اگر آنها در حين بازي اشتباهي مرتكب شدند با آنها با خشونت رفتار نكند.5. ادب ونزاكت و بازي صادقانه و حفظ امانت از هدفهاي مهم ورزش است و مربي بايد از ابتداي كودكي اين روحيه را در نوجوانان تقويت كند و از طريق ورزش ارزشهاي اخلاقي، اجتماعي را به كودكان بياموزد.6. مربي در ارائه اصول و مباني ورزش و آموزش آن بيش از اندازه سختگير نباشد و به كودكان فرصت دهد كه تجربهها و نظرهاي خود را در يادگيري اصول و مهارتهاي ورزشي در نظر بگيرند.7. مقداري از وقت كلاس صرف ارزشهاي اجتماعي كودكان شود.8. مربي بايد جوّ محيط ورزش را سالم نگه دارد. از اختلاط دختر و پسر جلوگيري كند. زيرا اين امر باعث انحراف كودكان ميشود.رعايت بهداشت و ايمني
براي حفظ سلامت ورزشكاران لازم است نكات ايمني و احتياطهاي لازم در هر رشته ورزشي رعايت شود. آموزش نكات بهداشت و ايمني به كودكان لازم و ضروري است و كودك بايد از همان ابتدا كه به ورزش ميپردازد اين نكات را بياموزد و به آن عمل كند.1. زمين و محوطه ورزشي بايد مناسب باشد. داراي وسعت كافي باشد، موانع و اشياء غيرضروري آن پاك سازي شود و زمين صاف و هموار باشد.2. ورزشهاي مختلف و نكات ايمني آن براي افراد بيان شود و مهارتهاي ورزشي و مقررات ايمني هر رشته ورزشي براي ورزشكاران روشن باشد.3. در بازيهاي دسته جمعي فاصله بين افراد حفظ شود به گونهاي كه برخورد بين اعضاء و بازيكنان به وجود نيايد.4. در بازيهاي با توپ، بازيكنان بايد چشم به توپ داشته باشند و هيچ گاه توپ را به طرف فردي كه متوجه نيست پرتاب نكنند.5. رعايت مقررات عبور و مرور در بازيهاي مختلف ورزشي بسيار اهميت دارد. اگر همه افراد از طرف راست يكديگر بگذرند، از برخورد افراد با يكديگر جلوگيري خواهد شد.كودكان هنگام دنبال كردن يكديگر يا دويدن و پرش از موانع بايد زمان و فاصله را برآورد كنند.6. براي برداشتن و برگرداندن توپ از خيابانها يا مكانهاي پر رفت و آمد و خطرناك بايد مقررات بسيار سختي برقرار و رعايت شود و مربيان بايد در اينگونه موارد مراقب كودكان باشند.7. بند كفش كودكان بايد بسته باشد و كفش كودك با ورزشي كه انجام ميدهد، مناسب باشد.8. در ورزشهاي سنگين مانند كشتي، فوتبال و... نبايد از عينك استفاده شود.9. به كودكان و نوجوانان بايد آموخت كه هنگام بازي يكديگر را هل ندهند و نزاع و كشمكش ننمايند.لزوم نظارت بر بازيهاي تصويري و رايانهاي
يكي از دستاوردهاي پيشرفت علم و صنعت براي كودكان پيدايش بازيهاي تصويري و رايانهاي است. اين بازيها براي كودكان هيجان آور است و ازاين رو در بين كودكان طرفداران بيشماري دارد.امّا در كنار هيجان، افراط در اين بازيها عوارضي براي كودكان به همراه دارد كه اگر اولياء بخواهند كودكان از اين عوارض مصون بمانند، بايد در مقابل اين ورزشها روش درست و مناسب را انتخاب نمايند.روانشناسان معتقدند كه بازي با رايانه عوارض جانبي مثل بيهوشي، اختلال در رفتار و گفتار را در پي دارد. اگر والدين بخواهند اين عوارض را كم كنند، بايد توجه داشته باشند كه اين گونه بازيها را بايد تحت كنترل داشته باشند.پروفسور «پيرسون» ميگويد:[2]1. بهترين راه حل خارج كردن رايانه از اطاق كودك است.2. راه حل ديگر آن است كه والدين هم در بازيهاي رايانهاي با كودك مشاركت كنند.3. به كودك اجازه ندهند كه در فاصله بسيار نزديك از صفحه رايانه بنشيند.4. از رايانه با صفحه كوچك استفاده كنند.5. نور صفحه تلويزيون را كم كنند.6. كودك بازي را تنها انجام ندهد، بلكه دسته جمعي بازي نمايد.7. ساعات بازي با رايانه محدود باشد و كودك ساعتهاي طولاني با آن بازي نكند.8. والدين وقت بيشتري را با كودك بگذرانند.9. بازيهاي ديگر غير از رايانه براي كودك فراهم كنند.10. كودك به بازي با رايانه عادت نكند، بلكه براي تنوع به بازي بپردازد.همراهي اولياء در ورزش كودكان
از نظر اسلام كودك بايد در بازي كردن آزاد باشد، به شرط آن كه ورزشهاي خطرناك نكند، در ورزش افراط ننمايد، به خود زيان نرساند، مزاحم ديگران نشود و حقوق ديگران را رعايت كند. لازم است اولياء نيز به گونهاي اوقات خود را برنامهريزي كنند كه ساعتي در روز را با كودكان خود بازي كنند. بازي اولياء با كودكان براي آنان بسيار لذت بخش است و كودك بازي اولياء با خود را، علامت محبت آنان نسبت به خود ميداند و بازي با والدين را بسيار دوست دارد.علي ـ عليه السلام ـ طي روايتي ميفرمايند:هر كس كودكي دارد خود نيز بايد كودك شود.[3]جابر ميگويد: ديدم كه رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ با دست و پا راه ميرفت، در حالي كه حسن و حسين بر پشتش سوار بودند و ميفرمود:شتر شما بهترين شترها و شما بهترين سوار هستيد.[4]پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ در روايتي فرمودند:هر كس كودكي دارد، خود نيز بايد تظاهر به كودكي نمايد.[5]چنانكه بيان شد، رهبران ديني ما نه تنها كودكان را به واسطه كارها و بازيهاي كودكانه، سرزنش نميكنند، بلكه به والدين آنها نيز توصيه مينمايند، خود كودك شده و با كودكانشان به بازيهاي كودكانه بپردازند و خود آنها نيز چنين بودهاند.در سيره پيامبر بزرگ اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ ميخوانيم:آن بزرگوار با نوههاي خردسال خود بازي ميكرده و حتي مركب آنان ميشده و آنان را به دوش ميگرفته است. اسلم ميگويد:من حسن و حسين ـ عليهما السلام ـ را ديدم كه بر شانههاي پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ سوار شدهاند. به آن دو رو كرده و گفتم: چه مركب راهواري داريد. در اين لحظه پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ مرا مخاطب ساخته و فرمود: و چه سواران نيكويي.[6]همچنين در روايتي چنين ميخوانيم:گاه اتفاق ميافتاد آن حضرت در حال نماز بود و همين كه سر به سجده ميگذاشت دو نوه بزرگوار ولي كم سن و سال او حسن و حسين ـ عليهما السلام ـ بر پشت او سوار ميشدند و به بازي و شوخي ميپرداختند. آن حضرت نه تنها آنها را منع نميفرمود، بلكه آنقدر سجده را طولاني ميكردند تا خودشان به ميل خود پائين بيايند. جالبتر اينكه گاهي خود آن حضرت دو نوه خردسال خود را به كشتي گرفتن واداشته و سپس به تشويق آنان ميپرداخت.در روايات آمده است:شبي پيامبر گرامي اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ به خانه فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ وارد شدند. امام حسن ـ عليه السلام ـ و امام حسين ـ عليه السلام ـ نيز كه در سنين كودكي بودند، به همراه ايشان بودند. آن حضرت به آن دو فرمودند: بپاخيزيد و با هم كشتي بگيريد. آنها نيز برخاسته و به كشتي گرفتن پرداختند. زهرا ـ سلام الله عليها ـ براي انجام كارهاي منزل از اتاق خارج شدند. وقتي بازگشتند؛ با كمال تعجب ديدند كه پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ امام حسن ـ عليه السلام ـ را تشويق نموده و ميفرمايد:حسن، حسين را محكم بگير و به زمين بزن. حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ با تعجب عرض كرد: پدرجان اين بسيار عجيب است كه شما پسر بزرگتر را تشويق ميكنيد تا پسر كوچكتر را شكست دهد؟پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: دختر جان آيا تو راضي نميشوي من بگويم. حسن! حسين را به زمين بزن، در حالي كه حبيب من «جبرئيل» ميگويد: اي حسين! حسن را محكم گرفته و به زمين بزن.[7]
[1] . كليات تربيت بدني، ص 138.[2] . روزنامه فرهنگ آفرينش، 29 / 9/ 72.[3] . وسائل الشيعه، ج 15، ص 203.[4] . بحار، ج 42، ص 285.[5] . وسائل الشيعه، ج 15، ص 203.[6] . اعيان الشيعه، ج 4.[7] . بحار الانوار، ج 103، ص 183.