***** صفحه 1 *****
 تفسير موضوعي الميزان    
-----------------------------------------------------------------
ويرايش 77  کتاب جيبي از  معارف قرآن در الميزان
کتاب چهل و ششم: قانون در قرآن
 مجازات اسلامي
تأليف:  سيد مهدي امين
(تجديد نظر: 1394)

***** صفحه 2 *****
بسم الله الرحمن الرحيم
      بسيار مى شود كه مردم، عملى را كه مى كنند و يا مى خواهند آغاز آن كنند، عمل خود را با نام عزيزى و يا بزرگى آغاز مى كنند، تا به اين وسيله مبارك و پر اثر شود و نيز آبرويى و احترامى به خود بگيرد و يا حداقل باعث شود كه هر وقت نام آن عمل و يا يـاد آن بـه ميـان مى آيـد، به ياد آن عـزيز نيـز بيـفتنـد.
      اين معنا در كلام خداى تعالى نيز جريان يافته، خداى تعالى كلام خود را به نام خود كه عزيزترين نام است آغاز كرده، تا آن چه كه در كلامش هست نشان او را داشته باشد و مرتبط با نام او باشد و نيز ادبى باشد تا بندگان خود را به آن ادب مؤدب كند و بياموزد تا در اعمال و افعال و گفتارهايش اين ادب را رعايت و آن را با نام وى آغاز نموده، نشان وى را بدان بزند، تا عملش خدايى شده، صفات اعمال خدا را داشته باشد و مقصود اصلى از آن اعمال، خدا و رضاى او باشد و در نتيجه باطل و هالك و ناقص و ناتمام نماند، چون به نام خدايى آغاز شده كه هلاك و بطلان در او راه ندارد(1) ... و
      "  من به نام خدا آغاز مى كنم!   "
        1- الـميزان ج 1، ص 26.

***** صفحه 3 *****

فهرست مطالب:

موضـوع :                                                                                       
مقدمـه مــــؤلــــف                                                               
بخش اول:  قانون در قرآن
فصل اول: مباني نظريه قانون در قرآن    
      هدف قانون و قانونگذاري در قرآن
      ضمانت اجرائي قوانين قرآن
        عدل، مبناي تشريع قوانين الهي
فطري بودن دين و قوانين قرآن
( يک بحث فلسفى در چگونگى تكليف و دوام آن)
        ظالم نبودن خدا به چه معنا است ؟
        منشاء ايجاد قوانين
         قوانين از طرف خدا تعيين مي شود!
مجري قانون نبايد قانون را بشکند!
            ( اجراي قانون ظلم نيست!)
        قانون و اخلاق كريمه و توحيد
         غلبة نهائي دين حق و نظام اسلامي بر همه دنيا
         زنده بودن مجتمع اسلامي
         قوانين اسلام، و سعادت نسل حاضر
 فصل دوم: بحثي در آزادي مورد نظر قرآن    
        آزادي فطري
        محدوديت آزادي
        آزادي در تمدن غربي
         آزادي در قوانين اسلام
         برداشت غلط از مفهوم آزادي در اسلام
         حد و مرز کشور اسلامي
        مرز اعتقادي
 فصل سوم:  تشريع و  قانونگذاري الهي    
        آغاز تشريع قوانين الهي
        فلسفه تشريع و قانونگذاري

***** صفحه 4 *****
        چگونگي به وجود آمدن قانون
        ادراک طبيعي قانون استخدام
        ادراک طبيعي مدني بودن انسان، و قانون عدالت اجتماعي
        اختلاف طبقاتي تهديدي بر عدالت اجتماعي
         پيدايش قانون، نتيجه طبيعي پيدايش اختلاف
         دين، تنها راه صحيح رفع اختلاف
         اختلاف در خود دين
         ريشه هاي شريعت اسلام
        شريعت جامع چيست؟
         وجوب اقامه دين و رعايت تمامي احکام آن
         وجوب ايمان به تمام شرايع و تمامي انبياء
         شريعت اسلام، داراي دقيق ترين و پيشرفته ترين قوانين
        صاحبان شريعت و کتاب
فصل چهارم: مباني قوانين قضائي و حکومتي اسلام در قرآن    
        ضابطه هاي عدالت در رفتار انسان ها
        قانون گزار در دين اسلام کيست؟
        لزوم قضاوت بر اساس احکام الهي
        انحصار داوري و صدور حکم در رسول الله "ص"
        قضاوت بر اساس احکام اسلام در مورد اهل کتاب
        مفهوم حکم
         أَلا لَهُ الحُكْمُ
        قضاوت به عدالت
        خطاب آيه به حکام است!
        توصيه به عدل در داوري و قضاوت
        نهي از پشتيباني و دفاع از خيانت
        فلسفه نهي پشتيباني و دفاع از خيانت
        تساوي حقوق انسانها، و تفوق عامل تقوي
        نهي از بدي، ظلم، معصيت و بهتان
         مکافات خطا
         نهي از تشريع حکم از طرف بندگان
        نهي از عمل به خبر فاسق
         دستورالعمل اصلاح بين طوايف مؤمن متخاصم
         قانوني بنام " اخوت اسلامي"
         بيان احکام مستضعفين
        عذر استضعاف
         مستضعفين واقعي
        بيان احکام مهاجرت في سبيل الله
        حکم مسلمانان امروز در سرزمين هاي شرک
        تکليف هيچ گاه از هيچ کس ساقط نمي شود!

***** صفحه 5 *****
            امر به اقامه عدل و ميزان، و نهي از کم فروشي و خيانت
            اقامه عدل بين انسانها: ( هدف تشريع دين و انزال آهن )
 فصل پنجم : عقدها ، پيمان ها و سوگندها        
        دعوت به وفاي عهد و پيمانها و قراردادها
        بحثى پيرامون معناى عقد
        سوگند هاي صحيح و اعتبار آن
          اعتبار قانوني سوگند
         آيا سوگند به غير اسم خدا شرک است؟
         راه قانوني شکستن سوگندها
        حکم و کفاره شکستن سوگندها و عهد و پيمانها
         کفاره  شکستن سوگند
         تعيين نوع و مقدار کفاره شکستن سوگند
         نهي از سوگند خوردن به خدا براي ترک کارهاي نيک و عام المنفعه
         نهي از سوگند هاي لغو
         وفا به عهد الله، و نهي از نقض سوگندها
         قسم هاي خود را وسيله غدر و نيرنگ و خيانت قرار ندهيد!
        مفسدة  دغل گرفتن سوگند
       عهد خدا را به قيمت ناچيزي نفروشيد!
 فصل ششم:  شهادات                
  حکم قيام به قسط در دادن شهادت
            نهي از شهادت مغرضانه
            طبقات شهود در وصيت و اعتبار شهادت آنها
بخش دوم: مجازات اسلامي
فصل اول : حکم قصاص        
        حکم قصاص، اجرا، عفو، و اثر حياتبخش آن در اجتماع
      قصاص، ضمانت حيات و زندگي شما !
فصل دوم : بيان حکم قصاص در انواع جنايات        
      جنايات قصاص قتل نفس، قطع عضو، و جراحات
      عفو جاني، و گذشت از حق قصاص
 فصل سوم : احکام مربوط به قتل عمد و قتل غيرعمد        
        قتل غير عمدي و کفاره و جبران آن
         کيفر قتل غير عمد مؤمن
         قتل غير عمد دشمن کافر حربي
         قتل غير عمد کافر داراي قرارداد با مسلمين
         تخفيف حق الله در جبران قتل غير عمدي

***** صفحه 6 *****
        فلسفه آزادي بردگان در مقابل  قتل غير عمدي
         مرجع تشخيص قتل غير عمد
        قتل عمدي
         کيفر قتل عمد مؤمن:  آتش ابدي
        قتل عمد، و ضرورت تشخيص مؤمن و کافر در امر جهادي
        قتل نفس يک نفر معادل قتل کل انسانهاست!
      اعدام هاي مجاز:
      چگونگي برابر بودن قتل يک فرد با کل انسانها
       مجازات  قتل مؤمن  يا انتحار و خودکشي
       جان مؤمن:  جان کل جامعه ديني است!
      يکسان بودن مجازات اسلامي در مورد مسلمان و غير مسلمان
      امر به رعايت انصاف و عدالت در مجازات متقابل
       روايات وارده در باره حکم قصاص و شرايط آن
فصل چهارم : مجازات دزدي        
        حکم مجازات دزدي،  و نحوة  قطع دست دزد
      روايات وارده درباره مجازات دزد
فصل پنجم :  مجازات زناکاري        
        حکم مجازات زن و مرد زناکار
         مجازات فقط بعد از اقامه شهادت شهود
         نوع مجازات زناي زن شوهردار
        شکنجه براي زن و مرد زناکار، و حبس در خانه براي زن
         رفع حد شکنجه با توبه،  و ادامه حبس زن در خانه
        تبديل حکم بازداشت ابد درخانه با حکم سنگسار
        مجازات زناي زن و مرد مجرد
         نحوه مجازات مرتکبان و مفتريان زنا
         صد تازيانه براي زن زناکار و مرد زناکار
        نوع مجازات و حد آن
         عامل اجراي حد
         نهي از دلسوزي و سهل انگاري در اجراي حکم الهي
         شرط حضور جماعت شاهد و ناظر اجراي حد
         شرايط ازدواج زن زناکار و مرد زناکار
         مجازات افترا زنندگان به زنان شوهردار و عفيف
        نحوه اداي شهادت شوهران مفتري، و دفاع همسر
        فضل و رحمت خدا،  و دفع حد با توبه
        عدم قبول افترا و ادعاي بدون شاهد
         اثم مبين، کيفر اتهام بدون واقع زدن به مؤمنين و مؤمنات
      روايات وارده در باب مجازات زناکاران
فصل ششم: مجازات اخلالگران امنيت عمومي    

***** صفحه 7 *****
      مجازات اخلال در امنيت عمومي و افساد در زمين
      کشتن، دارزدن، و قطع دست و پا برخلاف هم
      تبعيد و نفي بلد
       مجازات اخروي: عذاب عظيم
       توبه اخلاگر قبل از دستگيري
فصل هفتم : مباحث مربوط به قصاص و مجازات    
            سابقه تاريخي حکم قصاص
            پاسخي به اعتراضات مربوط به حکم قصاص
فصل هشتم: نظام حاکم بر مجازات اعمال انسانها در دنيا و  آخرت  
اختلاف نتيجه و اثر اعمال در دنيا و آخرت
 ثبت اعمال بندگان و حفظ آن در دنيا و تجسم آن در آخرت
اعمال انسانها و رابطه آن با اتفاقات و حوادث بد و خوب
 تسري اعمال خوب و بد نياکان به آيندگان
 آزمايش الهي با ارسال نعمت بر يک فرد يا اجتماع
 آزمايش انسانها بوسيله ارسال بلا ها و مصايب
 علل طبيعي حوادث، و علل ماوراء طبيعت، و نظام اعمال انسانها
 مفهوم مراقبت خدا از اعمال انسانها
 سنت الهي ابتلاء و انتقام
فصل نهم : احکام اعمال از حيث جزا    
      حبط حسنات با سيئات
محو سيئات با حسنات
 حبط بعض حسنات با بعض سيئات
 محو اثر بعض گناهان با بعض کارهاي نيک
انتقال حسنات فرد به فرد ديگر
انتقال گناهان فرد به ديگري
 انتقال مثل سيئات نه عين سيئات
 انتقال مثل حسنات  نه عين حسنات
 گناهان موجب دو چندان شدن عذاب
طاعات موجب دو چندان شدن ثواب
تبديل سيئات به حسنات
 عايد شدن مثل برخي حسنات به ديگري
 تحويل حسنات فرد به فرد ديگر و اخذ سيئات او، و برعکس
 فصل دهم : احکام اعمال از حيث سعادت و شقاوت    162
عملکرد حکم عقل در اعمال نيک و فقدان عقل در اعمال بد
 قانون پاداش اضافي اعمال حسنه و کيفر ثابت اعمال سيئه

***** صفحه 8 *****

مقدمه مؤلف:

اِنَّــهُ لَقُـرْآنٌ كَـــريــمٌ                       " اين قـــــــــرآنـى اســت كــريـــــــــــم! "
فـى كِتــابٍ مَكْنُـــــونٍ                " در كتــــــــابـــــــى مكنـــــــــــــــــــــــون! "
لا يَمَسُّــهُ اِلاَّ الْمُطَهَّـــروُنَ               " كه جز دست پــاكــان و فهـم خاصان بدان نرسد! "
 (77 ـ 79/ واقعه)
اين كتاب به منزله يك "كتاب مرجع" يا فرهنگ معارف قرآن است
كه از "تفسير الميزان" انتخـاب و تلخيـص و بر حسب موضوع،  طبقه بندى شده است.
                در يک " طبقه بندي کلي" از موضوعات قرآن كريم در تفسير الميزان قريب 77 عنوان انتخاب شد که هر يك يا چند موضوع، عنواني براى تهيه يك كتاب در نظر گرفته شد. هر كتاب در داخل خود به چندين فصل يا عنوان فرعى تقسيم گرديد. هرفصل نيز به سرفصل هايى تقسيم شد. در اين سرفصل ها، آيات و مفاهيم قرآنى از متن تفسيـر الميــزان انتخــاب و پس از تلخيص، به روال منطقى طبقه بندى و درج گرديد، به طورى كه خواننده جوان و محقق ما با مطالعه اين مطالب كوتاه وارد جهان شگفت انگيز آيات و معارف قرآن عظيم گردد.
            تعدادي از اين مجلدات هم گفتارهاي مربوط به همين موضوعات و همچنين تحقيقاتي است که علامه طباطبائي رضوان الله عليه درباره اهداف آيات و سوره هاي قرآن کريم به عمل آورده است. آخرين مجلد منتخبي خلاصه از 21 جلد قبلي است.
             در نظر گرفته شد اين مجلدات بر اساس سليقه خوانندگان در شکل ها و قطع هاي مختلف آماده شود. در قطع وزيري تعداد اين مجلدات به 22 رسيد. در قطع جيبي نيز چند بخش از هر کتاب اصلي، عنوان يک کتاب در نظر گرفته شد و در نتيجه  به 77 جلد رسيد.
            کتاب حاضر يکي از 77 جلد جيبي است که براي احتراز از تکرار، مقدمه ها و فهرست عناوين موجود در کتاب اصلي، در آن تکرار نشده است.
        ... و     همه توفيقاتي که از جانب حق تعالي براي تأليف اين کتاب به بنده خود داده شده، ثواب و توشه راهي است که روح پاک و مقدس علامه طباطبائي بزرگوار به امت اسلام در سراسر جهان پخش کرده است. روحش با فاتحه اي از صميم دل همه مان شاد باد!
            و نيز...    همسر مهربانم که در آخر اين سالها روحش به مهماني خدا رفت، سال هاي طولاني يار راه متحمل من بود... سائل فاتحه و ياسين است!
سيد مهدي ( حبيبي) امين

***** صفحه 9 *****

بخش اول: قانون در قرآن

***** صفحه 10 *****

فصل اول: مباني نظريه قانون در قرآن

هدف قانون و قانونگذاري در قرآن
     هدف و جهت جامعى كه ( و يا نقطه ضعفى كه) در همه قوانين جاري در دنياى امروز هست، بهره بردارى و بهره مندى از مزاياى حيات مادى و دنيائى است و اين هدف است كه در همه قوانين، منتها درجه سعادت آدمى در نظر گرفته شده، در حالى كه اسلام آنرا قبول ندارد، زيرا از نظر اسلام سعادت، در برخوردارى از لذائذ مادى خلاصه نمى شود، بلكه مدار آن وسيع تر است، يك ناحيه اش همين برخوردارى از زندگى دنيا است و ناحيه ديگرش برخوردارى از سعادت اخروى است، كه از نظر اسلام، زندگى واقعى هم همان زندگى آخرت است و اسلام سعادت زندگى واقعى يعنى زندگى اخروى بشر را جز با مكارم اخلاق و طهارت نفس از همه رذائل، تامين شدنى نمى داند، و باز به حد كمال و تمام رسيدن اين مكارم را وقتى ممكن مى داند كه بشر داراى زندگى اجتماعى صالح باشد، و داراى حياتى باشد كه بر بندگى خداى سبحان و خضوع در برابر مقضيات ربوبيت خداى تعالى و بر معامله بشر بر اساس عدالت اجتماعى، متكى باشد.
     اسلام بر اساس اين نظريه، براى تامين سعادت دنيا و آخرت بشر اصلاحات خود را از دعوت به توحيد شروع كرد، تا تمامى افراد بشر يك خدا را بپرستند، و آنگاه قوانين خود را بر همين اساس تشريع نمود و تنها به تعديل خواست ها و اعمال اكتفا نكرد، بلكه آن را با قوانينى عبادى تكميل نمود و نيز معارفى حقه و اخلاق فاضله را بر آن اضافه كرد.
ضمانت اجرائي قوانين قرآن
     اسلام  ضمانت اجرا را در درجه اول به عهده حكومت اسلامى و در درجه دوم به عهده جامعه نهاد، تا تمامى افراد جامعه با تربيت صالحه علمى و عملى و با داشتن حق امر به معروف و نهى از منكر در كار حكومت نظارت كنند.
و از مهم ترين مزايا كه در اين دين به چشم مى خورد ارتباط تمامى اجزاى اجتماع