مهرناز بهشتى در مقاله گذشته، به برخى بيانات نورانى امام علىعليه السلام، درباره مقام عصمت نظرى و عملى آن حضرت اشاره شد، ولى از آنجا كه اعتقاد به عصمت انبياء و اولياى الهى يكى از مباحث مهم كلامى است، تحقيق و تبيين بيشتر آن موجب تثبيت ايمان و اعتقاد مؤمنين به دستگاه تشريعى خداوند متعال مىگردد و لازم است اين مساله به طور مستقل مورد تحليل و بررسى قرار گيرد و جايگاه آن، خصوصا در ارتباط با ائمه اطهارعليهم السلام، با توجه به سخنان گهربار اميرالمؤمنينعليه السلام در نهجالبلاغه مشخص گردد.
عصمت در تفكر علوى
خطاپذير بودن معارف بشرى و عدم مطابقت آراء و افكار انسان با بعضى واقعيات هستى، يكى از عوامل دغدغه و چالش در حيات فكرى و عملى انسان بوده است; زيرا انسان به عنوان موجودى متفكر و متعقل و حساس، نسبتبه پديدههاى پيرامون خود، هميشه به دنبال دستيازيدن به حقايق ظاهرى و باطن هستى بوده ولى بدون استفاده از دستگاه ادراكى ويژه، توانايى ارتباط تام با عالم درونى و بيرونى را ندارد. اين مشكل و دغدغه بيشتر در آنجا رخ مىنماياند كه بشر بر اساس نياز فطرى خود، رو به سوى عالم ماوراء طبيعت آورده و با اعتراف به عجز خود از شناخت عوالم ديگر انسان و مسير و راه ابدى وى و نظام قوانين حاكم بر آن، دست نياز به سوى پروردگار عالم حكيم و مهربان برده و از او، به زبان فطرت و عقل در جهت تكامل و سعادتمندى خود، راهنمايى مىطلبد. به شهادت وجدان و تجربه تاريخى، پروردگار عالم قادر رؤوف و رحيم، اين نياز بشر به هدايت و دستگيرى را بدون پاسخ نگذاشته است; چرا كه به فرموده خود، تمام هستى را براساس حق و هدف خاص براى رهايى و آزادى واقعى معنوى انسان از بند تمام اسارتها و كجىها و پليدىها آفريده و عهدهدار امر هدايتش گشته است. [1]امام علىعليه السلام در اين زمينه مىفرمايد: «فان الله سبحانه لم يخلقكم عبثا و لم يترككم سدى و لم يدعكم في جهالة ولا عمى»[2]; خداوند سبحان شما را بيهوده نيافريده و مهمل و بيكار رها نكرده و شما را در نادانى و كورى (گمراهى) وانگذاشته است. حال سؤال مهمى كه در اينجا مطرح است، اين است كه آيا براى انسان راهى مصون از خطا براى دريافت صحيح حقايق و قوانين انسانساز و كمال آفرين ابدى وجود دارد؟ براى پاسخ به اين سؤال، به ذكر چند مقدمه مهم مىپردازيم:
1. محوريتحق در تكوين و تشريع الهى:
براساس آيات فراوانى از قرآن كريم، هيچ باطل و انحرافى در تكوين و تشريع الهى راه ندارد; بلكه همه بر اساس علم و حكمت پروردگار بر محور حق و عدل طراحى شده است [3] و دين به عنوان مبين اراده تشريعى خداوند در تمام صحنههاى فكرى، عملى، فردى و اجتماعى، تنها قانون قابل اعتماد براى تكامل بشر مىباشد. اميرالمؤمنينعليه السلام در اين رابطه مىفرمايد: «رب رحيم و دين قويم و امام عليم»[4]; پروردگار شما پروردگارى مهربان است و دين شما دينى استوار كه كجى در آن راه ندارد و پيشواى شما پيشوايى است دانا.
لطفا منتظر باشید ...
