بازتاب احاديث نبوي و روايج عرفاني در کلام راجي کرماني
احمد اميري خراساني استاد يار زبان و ادبيات فارسي دانشگاه شهيد باهنر کرمان
چکيده
در بين انواع شعر فارسي، شعر حماسي از ارزش خاص و ويژه اي برخوردار است و در اين ميان حماسه هاي ديني، جايگاه ممتازي به خود اختصاص داده اند . زيرا حماسه هاي ديني از شميم خوش کلام وحي بهره مند گشته و اين سرچشمه فياض و معنوي همچون رودي زلال و جاري جانهاي مشتاقان کلام نغز دري را سيراب نموده است. يکي از علل ماندگاري اين نوع سخن که دست تطاول هيچ چپاولگري نتوانسته است آنها را از صفحه روزگار محو نمايد؛ همين برخورداري از وحي و سنّت و عرفان به عنوان سرچشمه هاي معنوي سخن اديبان و شاعران فارسي زبان است. در اين مقاله، بر آنيم که حماسه «حمله حيدري»، اثر مرحوم «راجي کرماني» شاعر قرن سيزدهم را از اين منظر بنگريم. زيرا بازتاب باورها و اعتقادات مذهبي در بستر کلام او متموّج است. در کلام وي تأثرات قرآن، حديث و عرفان حضور دارد به ويژه در قسمت ساقينامه ها که به مصداق پيش درآمد و مدخلي است براي ورود به اصل سخن، کاربرد اصطلاحات عرفاني به وفور مشاهده مي شود. در اين نوشتار تلاش شده است آنجا که راجي سخنان خود را مستند به احاديث آورده و آن را با نغمه روحبخش عرفاني مزين کرده است نشان داده شود. کاربرد عناصر تجريدي و انتزاعي باعث شده است که شعر او در قسمت ساقينامه ها درون گرا شود که اين امر دليل آشنايي شاعر با عالم عرفان و اصطلاحات عرفاني است. اشارات صريح قرآني، احاديث و اصطلاحات عرفاني همچون لاهوت، لامکان، زهد، طنازي، خانقان، خمخانه، دير و مغان، مي راز، ساقي، جام، الست، ازل، ني، دلدار، خرابات، خم، مغَني، توبه، پارسايي، ماسوي، درد کش، رند، دلق و... در اشعارش ملاحظه مي شود. بهره گرفتن حماسه «حمله حيدري» از کلام نبوي و عرفان، اساس اين مقاله است که اميد است در نشان دادن بخشي از ابعاد گوناگون سخن وي که بر بستر دين و مذهب حرکت مي کند مفيد باشد.
لطفا منتظر باشید ...
