آداب باطنى حج - فلسفه و آداب باطنی حج نسخه متنی

آداب باطنى حج

نكاتى كه حاجى بايد به عنوان آداب باطنى حج رعايت كند، عبارتند از:

1 ـ اخلاص در نيّت

حاجى جز امتثال امر الهى و رسيدن به پاداش او و پرهيز از عذاب خدا، هدفى ندارد. و هرگاه شائبه ريا، ترس از تفسيق مردم،خوف ازفقر(ى كه شايع شده باشد) كه هركس حج را ترك كند بدان گرفتار شود، قصد تجارت يا هدف ديگرى در آن مد نظر باشد، شخص از دايره اخلاص خارج شدهومانعى در راه رسيدن به هدف مورد نظر خواهد بود. و كسى كه به خاطر چنان پندارهاى ضعيفى دشوارى هاى فراوان حج را تحمل كند، جز ضرر و خسارت بر آن مترتب نخواهد شد.

2 ـ توبه حقيقى

توبه خالص، ردّ مظالم و بريدن علاقه اى كه موجب مى شود آدمى به غير خدا متوجه گردد، از آداب ديگرِ حج است. اين ادب از آن جهت ضرورت دارد كه زائر بيت الله الحرام قلبش را متوجه تعالى كند، گويا از اين سفر باز نخواهد گشت و وصيتش را براى همسر و فرزندانش بنويسد و براى سفر آخرت آماده شود و هنگام تهيه اسباب و مقدمات اين سفر و قطع دلبستگى هايش به ياد تهيه مقدمات سفر آخرت و قطع علايق دنيوى براى آن باشد. چقدر اين سفر با سفر آخرت تشابه دارد و بدان نزديك است!

3 ـ تعظيم خانه خدا

قدر و منزلت خانه خدا و پروردگار كعبه را بزرگ دارد و بداند كه اگر خانواده و وطنش را ترك مى كند، به منظور امر مهم زيارت خانه خداست كه شباهتى به سفرهاى دنيوى ندارد. از اين رو، بايد متوجه باشد كه در پى چيست؟ و اينكه با زيارت خانه خدا، در حقيقت به زيارت ملك الملوك مى رود تا به اوج آرزويش برسدوباتوجه به مولايش سعادتمند شود.

4 ـ تخليه دل

در اين سفر، از آنچه كه قلبش را در ميان راه يا در مقصد به خود مشغول مى كند ـ مانند معامله و امثال آن ـ خالى كند تا همه همتش براى خدا و همه حركات و سكنات قلبش به ياد او و تعظيم شعائر او باشد.

5 ـ انفاق در راه خدا

زاد و توشه سفر حاجى حلال باشد و از خرج كردن و بخشش و انفاق نمودن، ابايى نداشته باشد; زيرا انفاق مال در سفر حج، انفاق در راه خداست و يك درهم آن با هفتصد درهم انفاق در مكان ها و زمان هاى ديگر برابرى مى كند.

امام سجاد(عليه السلام) همواره در سفر حج از بهترين زاد; مانند گردو و شكر و آرد خالص و شيرين همراه مى برد. البته اسراف و زياده روى و مصرف انواع غذاها به مانند مترفين مكروه است، زيرا خيرى در اسراف نمى باشد، اما بخشش فراوان به مستحقين، اسراف نيست; و اگر مالى در اين راه ضايع شود يا گرفتارى برايش پيش آيد، جزع و بى تابى نكند، اگر يك درهم در اين راه تباه شود، مانند آن است كه هفتصد درهم در راه خدا خرج كرده است.

6 ـ اخلاق نيكو

خُلق نيك، تواضع فراوان، پرهيز از درشتى و غلظت در سخن گفتن و فحاشى كردن و حرف لغو زدن، خروج از طاعت الهى، مبالغه در دشمنى و مجادله با ديگران كه حقد و كينه را به ارمغان مى آورد، از آداب اين سفر است. بديهى است كه حُسن خلق تنها پرهيز از آزار و اذيت ديگران نيست، بلكه تحمّل اذيت ديگران و نرم خويى و تواضع نسبت به همراهان و متصديان كاروان و همسفران است.

7 ـ سادگى و پرهيز از تجملات

ساده و بدون تشريفات باشد، دنبال فخر فروشى و جمع كردن ثروت نباشد; چرا كه در اين صورت، در شمار متكبّران بوده و از جمع ضعفا و مساكين خارج خواهد شد. چنان كه بتواند مسير مشاعر را پياده طى كند و هدفش رياضت نفس و تحمّل سختى در راه خدا باشد، نزد خدا عملى بهتر از اين نيست ولى اگر قصدش آن است كه پول كمترى خرج كند، بهتر آن است كه سواره برود و پول بيشترى خرج كند، همچنين اگر از پياده روى ناتوان باشد.

امام حسن بن على(عليهما السلام) معمولاً پياده راه مى رفت و مركب ها را به همراه مى برد تا هرگاه اراده كرد، سوار شود و خدا را سپاس مى گفت كه چهارپايان را مسخّر او ساخته كه دشوارى سفر را بكاهد.