حق خود و اندامت - حقوق و وظایف انسان از منظر امام سجاد (ع) نسخه متنی

حق خود و اندامت

2. حق خودت اين است كه وجودت را وقف اطاعت خدا كنى و حق زبان، گوش، چشم، دست، پا، شكم، عضو جنسى را به جا آرى و در اين راه از خدا كمك بخواهى.

3. حق زبان اين است كه با خوددارى از گفتار زشت حرمتش را نگه‏دارى، به گفتار نيك عادتش دهى، آن را جز در موارد نياز و منافع دين و دنيا به كار نيندازى، آن را از سخنان بيهوده و زشت و بى‏ثمر كه احتمال زيان دارد و سود چندانى ندارد، بازدارى. زبان، شاخص عقل و زيب و زينت فرد و نشانه‏ى نيك‏سيرتى است. ـ ولاقوه الاّ باللّه العلّى العظيم.

4. حق گوش دور داشت آن از شنيدن سخنان است، مگر آنچه كه در دل خيرى پديد آورد، يا خوى ارجمندى به آن بيفزايد. در واقع گوش دريچه‏ى ورود سخن به قلب است كه مفاهيم گوناگون و نيك و بد را به آن مى‏رساند ـ ولاقوة الاّباللّه.

5. حق چشم اين است كه آن‏را به حرام ندوزى و جز آنجا كه عبرتى در كار باشد يا بصيرتى بيفزايد يا علمى به دست آورد، به‏كار نگيرى؛ زيرا چشم دريچه‏ى عبرت است.

6. حق پا آن است كه با آن راه ناروا نپويى و آن را به راهى كه پويندگانش خوار و بى‏مقدارند مركب خود نسازى. پا جابه‏جا كننده توست و تو را به راه دين و پيشرفت مى‏برد ـ ولاقوة الاّ باللّه.

7. حق دست آن است كه با آن به آنچه بر تو روا نيست دست نبرى تا فردا به كيفر خدا، و امروز به سرزنش نكوهشگران گرفتار نشوى. ديگر آنكه آن را از كارهايى كه خداوند واجب كرده است بازندارى و با دست كشيدن از بسيارى از نارواها و دست زدن به بسيارى از آنچه كه بر او واجب نيست عزيزش دارى. چون چنين شود خردمندى كرده‏اى و بزرگى دنيا و پاداش آخرت دست مى‏يابى.

8. حق شكم اين است كه آن‏را جاى حرام ـ چه كم و چه زياد ـ نگيرى و در حلال نيز ميانه‏روى و آن را از حدّ پرورش به حدّ سستى و پستى نبرى و هنگام گرسنگى و تشنگى بر آن مسلط باشى. پرخورى و سيرى بيش از اندازه كسالت، خيز و همت‏سوز و محروم ساز از هر خير و كرامت است. بر نوشى و لبريزى هم، زارى و نادانى و خوارى زايد و مرادنگى را از بين مى‏برد.

9. حق عضو جنسى اين است كه آن‏را از آنچه بر تو روا نيست بازدارى و براى اين كار از ديده فروبستن كه بهترين وسيله است و نيز مرگ را فراوان ياد كردن و خود را به خدا تهديد كردن و از او ترساندن، يارى بگيرى. حفظ و تأييد از خداست ـ ولاحول ولاقوة الاّ باللّه.

حقوق كارها

10. حق نماز اين است كه بدانى نماز، درآمدن به پيشگاه خداوند است؛ تو در حال نماز در حضور پروردگار ايستاده‏اى. چون اين را دانستى، شايسته است كه چونان بنده‏اى ذليل، نيازمند، بيمناك، ترسان، اميدوار، درمانده و زار بايستى، بنده‏اى كه براى اداى احترام و تعظيم حق، با آرامش، سربزيرى، افتادگى، فروتنى، دردل با او راز و نياز مى‏كند و مى‏خواهد كه از بار خطاهايى كه او را فرا گرفته است و نيز گناهانى كه او را به پرتگاه نابودى كشانده رهايى بخشد ـ ولاقوة الاباللّه.