آداب و اخلاق اهل علم (04) نسخه متنی

روح حركت پيامبران الهى و جانمايه كلام آنان است :

فاتقواالله واطيعون . 18
مبلغان دين خود بايد در صراط هدايت باشند تا بتوانند به هدايت ديگران عزم كنند. حضرت اميرالمومنين[ ع] مى فرمايد:

من نصب نفسه للناس اماما فليبدا بتعليم نفسه قبل تعليم غيره ... 19
كسى كه خود را در مقام پيشوايى مردم قرار مى دهد بايد پيش از آن كه به تعليم ديگران بپردازد به تعليم خويش بپردازد...

ازاين روى خداوند به پيامبراكرم[ ص] در آغاز رسالت تبليغى اش مى فرمايد:

ياايهاالنبى اتق الله ولا تطع الكافرين والمنافقين . 20
اى پيامبر! تقواى الهى را پيشه كن و با كافرين و منافقين سازش نكن .

بدينسان مى يابيم كه لياقت و تقواى مبلغ در راس همه خصوصيات و صفات اخلاقى او قرار دارد و نظام تبليغ حوزه و دست اندركاران امور تبليغات بايستى به اين مهم توجه داشته باشند و به گونه اى اين مساله حساس را تنظيم كنند كه افراد با صلاحيت و داراى شرايط علمى و عملى لازم به تبليغات جذب شوند وافراد فاقد صلاحيت و شايستگى لازم كنار زده شوند.

در گذشته بزرگان حوزه به هر كس اجازه تبليغ و منبر رفتن را نمى دادند و تا شايستگى افراد را احراز نمى كردند به تبليغ اعزام نمى نمودند. يكى از بزرگان درباره روش مرحوم آيه الله عبدالكريم حائرى مى گويد:

[...مرحوم حاج شيخ مردى بسيار روشن و فكور بود و درامور بسيار خوب مى انديشيد مثلا در همين مساله تبليغ و منبر رفتن درست است كه ازاصل مساله حمايت مى كردند اما راضى نبودند هر كس با هر قدر معلومات و هرگونه شرايط منبر برود.ايشان تا به افراد از هر لحاظ اطمينان پيدا نمى كرد اجازه منبر رفتن و تبليغ را نمى داد. به اين جهت افراد راامتحان مى كرد و] 21 ...

خوب است همين روش در حوزه هاى زمان ما نيز زنده شود و لياقت و شايستگى افرادارزيابى گردد آنگاه اعزام آنان به تناسب شرايط صورت بگيرد.

البته در بعضى از نهادهاى تبليغى اين روش در سطح محدودى وجود دارد كه كافى و فراگير نيست .

اخلاص
اخلاص ازاركان اخلاقى مبلغ دينى است .اعتماد واتكاى به خدا و نفى روحيه دنيا طلبى و... بايد راس هرم زندگى طالب علم و مبلغ باشد. اگر طالب علمى دين و دانش فرا گيرد تا[ دنيا] به دست آورد به همان دنيا مى ارزد نه بيشتر. روحانى و مبلغى كه به انگيزه حيات جان وصفاى روان به حوزه اقبال كرده است نبايد گرفتار[ كسب نان] گردد و در پى[ نام و نشان] باشداگر مبلغ و هادى . بازرگانى است كه علم مى فروشد دنيا مى خرد مدرسه را با بازاراشتباه گرفته است و تا دير نشده بايد دنبال كسب حلال برود كه[ خسرالدنيا والاخره] نشود.

تبليغ از دقت و ظرافت ويژه اى برخورداراست . مبلغ راهنما و جلودار است .اگر مردم ديدنداين[ راهبر] خود[ ره بند] شده است و به جاى رهگشايى[ رهزن] گرديده است چه فكرى خواهند كرد؟
حيف است مناديان حقيقت و داعيان الى الله براى رسيدن به دنيا گردن به تيغ طمع بسپارند و براى دست يافتن به[ دانه] در[ دام] افتند.

چقدر كوته بين و دون همت است آن روحانى و مبلغى كه براى دست يازيدن به نان و نام دچار ذلت و ننگ شود و به فرموده على[ ع] او كه به بهشت مى ارزد خود را به دنيا مبادله و معامله كند 22 .

ازاين روى لازم است كه مبلغان سرمايه اصلى و محرك اساسى خود را با توجه و توكل به خدا قرار دهند واين متاع گرانبها وارجمند را ارزان نفروشند.

امام جواد ( ع ) مى فرمايد:

الثقه بالله تعالى ثمن لكل غال و سلم الى كل عال . 23
اتكاى به خداوند قيمت هر متاع نفيس و نردبان براى رسيدن به هر مقام بلنداست .

سعى كنند كه تبليغ وسيله امرار معاش نگردد و به روش و سيره نوح[ ع] اقتدا كنند كه :

ومااسئلكم عليه من اجران اجرى الا على رب العالمين . 24
من هيچ مزدى در برابراين دعوت از شما نمى خواهم اجر من تنها بر پروردگار عالميان است .

تجربه نشان داده است كه اگر مبلغان در تبليغ خدانگر باشند و شعار:[مزد نطلبى] را كه حرف اول و آخر پيامبران الهى است سرلوحه كار خويش قرار بدهند خداوند نيز آنان را بى مزد نخواهد گذاشت و دنيا و آخرت آنان را تامين خواهد كرد.امام صادق ( ع ) مى فرمايند:

من ارادالحديث لمنفعه الدنيا لمن يكن له فى الاخره نصيب و من اراد به خيرالاخره اعطاه الله خيرالدنيا والاخره . 25
كسى كه حديث ما را براى سود دنيا بخواهد در آخرت بهره اى ندارد و هر كه آن را براى خير آخرت بجويد خداوند خير دنيا و آخرت به او عطا فرمايد.