مؤلف «وسائل الشيعه» - جایگاه وسائل الشیعه در تدوین حدیث و تصحیح آن نسخه متنی

مؤلف «وسائل الشيعه»

محمدبن الحسن، معروف به «حر عاملي» و «شيخ حر عاملي» از فقيهان، محدثان و مؤلفان بزرگ و سخت‌كوش قرن يازدهم هجري قمري است. وي شب جمعه 18 رجب سال 1033 در «مشغره» از ديه‌هاي شهر پرآوازه جبل عامل از مادر بزاد و در همان ديار باليد و رشد كرد. مرحوم حر عاملي مقدمات علوم اسلامي را در محضر اساتيد جبل عامل فرا گرفت، و در محضر پدر دانشمندش و ديگر عالمان و فقيهان آن ديار به تكميل تحصيل پرداخت. در ادامه تحصيل به محضر استادان «جبع» رسيد و از خرمن دانش آنان فراوان بهره گرفت. وي پس از چهل سال اقامت در زادگاهش كه در ضمن آن مسافرتهايي نيز داشته است بالاخره راهي زيارت مرقد مطهر علي بن موسي الرضا (ع) شد. و در خراسان رحل اقامت افكند. مرحوم شيخ حر، در اين سفر مرحوم علامه مجلسي را ملاقات كرد و از وي اجازه نقل حديث گرفت و به وي اجازه نقل حديث داد.

در محفل درس وي كه در خراسان از شكوه و آوازه‌اي بلند برخوردار بود. طالب علمان بسياري شركت جستند. عالمان و شرح حال نگاران وي را به وسعت اطلاع، زهد و ورع صيانت نفس ستوده‌اند ، و از شخصيت بزرگ او به عنوان، فقيهي متضلع و محدثي بزرگ تجليل كرده‌اند. مرحوم شيخ حر عاملي پس از سالها، تعليم و تعلم، تحقيق و تصنيف و بر جاي نهادن آثار بزرگ و گرانسنگي در علوم و معارف اسلامي، بالاخره، 21 ماه مبارك رمضان سال 1104 زندگي را بدرود گفت.[24]

وسائل الشيعه

اين كتاب در جريان تدوين حديث و در راستاي تلاشهاي محدثان و عالمان از جايگاه بسيار بلندي برخوردار است. وسائل … پس از سامان يافتن، چون در پيشديد عالمان نهاده شد بزودي آوازه‌اش در محافل علمي و حوزه‌ها پيچيد و همگان آن را به مطالعه گرفتند و پسنديدند. و اينك قرنهاست كه در سراسر حوزه‌هاي علوم اسلامي محققان، فقيهان و طالب علمان آن را در پيش روي دارند و در مراحل عالي اجتهادي از آن بهره مي‌جويند.

مؤلف كتاب را بر اساس «كتب اربعه» و 180 كتاب ديگر كه مستقيماً و يا با واسطه مورد بهره‌وري وي قرار گرفته است با ترتيبي نيكو و تبويبي ارجمند و كارآمد، تدوين و تأليف كرده است. مرحوم حر عاملي براي گردآوري احاديث و تنظيم آن حدود 20 سال كوشيده، و در ترتيب و تنسيق، كتاب را به سه بخش تقسيم كرده است:

الف: مقدمات العبادات شامل 31 باب

ب: بخش اصلي كتاب كه مؤلف آن را بر اساس كتابهاي فقهي تنظيم كرده است. بدين سال كه با «كتاب الطهاره» آغاز نموده و با «كتاب الديات» پايان داده است.

ج: خاتمه: كه شامل 12 فائده است، از جمله، معرفي مأخذ و منابع كتاب، طرقي كه مؤلف توسط آنان از مؤلفين آن منابع نقل كرده است، اثبات صحت منابع، قرائن موجب وثوق به صدور حديث، و احوال راويان حديث به ترتيب حروف تهجي.