حوزه علميه لاهيجان 1 - حوزه علمیه لاهیجان نسخه متنی

حوزه علميه لاهيجان 1

لاهيجان يكي از زيباترين و دلپذيرترين مناطق شمالي ايران است. مردم آن گيلك و زبان ساكنانش نيز گيلكي است. مردم اين خطه در اواسط قرن سوم به دست «ناصرالحق اطروش»2 مسلمان و شيعه‏اثني عشري شدند. لاهيجان مركز حكومت «بيه پيش» بوده كه از سفيدرود تا چالوس امتداد داشته است. سبقت تاريخي و فرهنگي آن، از ديلمان آغاز و به دارالحكومه لاهيجان زمان «سادات كيائيّه» و پس از آن مي‏انجامد. اين خطه وسيع كه از يك سو، مزاياي كوه و جنگل و از سوي ديگر ويژگي‏هاي جلگه و نعمت‏هاي فراوان آن و درياي خزر را داراست، از لحاظ طبيعي و مادي، يكي از مصاديق، فرموده خداست:

قرية كانت آمنة مطمئنة يأتيها رزقها رغدا من كلّ مكان. 3

: منطقه آبادي كه امن و آرام و مطمئن بوده و همواره روزيش به طور وافر از هر سو فرا مي‏رسد.

لاهيجان از لحاظ معنوي و فرهنگي و سياسي، شخصيت‏هايي را در دامن خود پرورانده و حركتي را در جهان پديد آورده كه براي هميشه، دنياي بشريت و اسلام و تشيع را وامدار خود ساخته است:

يوحناي ديلمي، يكي از حواريّون حضرت عيسي عليه‏السلام و صاحب يكي از اناجيل اربعه مسيحيّت از همين ديار است.

يحيي بن زياد ديلمي معروف به «فراء»، امام كوفيان در علم نحو متوفي به سال 207 قمري نيز از فرزندان اين آب و خاك است.

آل‏بويه يا ديالمه كه از سال 325 تا 447 ق در فارس و كرمان و عراق عجم و عراق عرب حكمروايي داشتند و فقيهاني همچون شيخ مفيد و سيد رضي و سيد مرتضي و شيخ طوسي و سلاّر و غير ايشان در كنف حمايت آنان، به نشر معارف و فرهنگ و فقه علوي پرداختند، از فرزندان اين سرزمين علم پرورند.

صاحب بن عبّاد ديلمي (326 ـ 385 ق)، وزير مؤيّد الدوله ديلمي كه شيخ المحدثين «صدوق» كتاب «عيون اخبار الرضا» را به نام وي تأليف كرده و ديباچه آن را به ذكر قصيده غرّاي او كه در باره حضرت رضا عليه‏السلام سروده، مزين ساخته است، از فرزندان اين خطه شيعه‏پرور است. 4

سَلاّر ديلمي متوفي سال 463 ق، شاگرد شيخ مفيد كه مرجع تقليد جهان اسلام در قرن پنجم بوده است. از اين ديار عالم‏پرور است.

هنگامي كه علويان، كه بوي عدالت علي عليه‏السلام را داشتند، به اين سامان آمدند، مردم گيل و ديلم يك باره به آن‏ها پيوستند و با آغوش باز آن‏ها را پذيرفتند و كم‏كم خلافت عبّاسيان را، فرزندان بويه در اختيار گرفتند و عدالت و فرهنگ علوي را در اين ديار و در قلمرو خود گسترش دادند و تشيّع را به عنوان مذهب رسمي خود پذيرفتند و شيخ طوسي‏ها، صدوق‏ها، مفيدها، سيد رضي و سيد مرتضي‏ها، سلاّرها و امثال آنان را در كنف حمايت خود قرار داده و آن همه افتخارها را در جهان اسلام پديد آوردند.