پژوهشی درباره اصول اربعمأة نسخه متنی

ج ـ عهد امام باقر تا امام كاظم(ع). اين نظر شيخ امين الاسلام طبرسى است:

روى عن الامام الصادق من مشهورى اهل العلم اربعة الاف وصنّف من جواباته فى المسائل اربعمأة كتاب تسمى «الاصول» رواها اصحابه واصحاب ابنه موسى الكاظم.55

پژوهشگر محترم آقاى جلالى نيز بر اين رأى است56 گرچه معتقد است اغلب اين اصول در عهد امام صادق(ع) فراهم آمده است.

لازم به ذكر است برخى از دانشمندان همچون شهيد ثانى در عين حال كه به اصول اربعمأة اشاره كرده اند، زمان خاصى را براى تدوين آن مشخص نكرده اند.57

محسن امين به دليل تفاوت عبارات دانشمندان در تعيين زمان تأليف اصول اربعمأة قائل به تعدد اين اصول شده و چنين احتمال مى دهد كه چهارصد اصل در عصر امام صادق(ع) تأليف شده و چهارصد اصل ديگر در زمان جميع ائمه(ع). او در اين باره مى نويسد:

يمكن الجمع بالتعدد فهناك اصول اربعمأة مروية عن جميع الائمه واخرى مروية عن الصادق خاصة.58

شيخ حرّ عاملى اين احتمال را داده است.59

امّا مى توان اين نظرات را به نوعى ديگر جمع كرد؛ اگر اصل را كتابى بدانيم كه روايات آن از معصوم يا مصاحب معصوم شنيده و گردآورى شده باشد، طبيعتاً در عصر هر يك از امامان امكان پيدايش چنين مجموعه هايى وجود دارد، امّا كثرت كتابها و تأليفات

55 . الإعلام الورى بأعلام الهدى، ابن على فضل بن حسن طبرسى، تحقيق:على اكبر غفارى، چاپ اوّل، بيروت، دار المعرفة، 1399هـ، ص276

56 ـ دائرة المعارف الاسلامية الشيعية، ج1، ص44

57 . رجوع كنيد به : الرعاية الى علم الدراية، شهيد ثانى، قم، كتابخانه آية الله مرعشى، 1408، ص17.

58 . اعيان الشيعة، ج1، ص140

59 . وسائل الشيعة، ج1، ص (مقدمه كتاب).