نداي مرداب هاي جنوب - عراق، خیزش های تاریخی شیعی نسخه متنی

نداي مرداب هاي جنوب

سياست سركوب شديد صدام حسين كه بخشي از آن ناشي از شرايط جنگي موجود در عراق (جنگ عراق عليه ايران) بود، امكان ادامه فعاليت گروه ها و جنبش هاي اسلامي مخالف را در داخل خاك عراق كاهش داد. از اين رو «مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق» با الهام از انديشه هاي سيد محمد باقر صدر در خارج از عراق تشكيل شد، چنين اقدامي ادامه حيات و فعاليت اندك نهضت اسلامي را در داخل عراق نيز فراهم آورد. اما اندكي بعد از پايان جنگ تحميلي، نارضايتي جديد ضد دولتي در واكنش به سلطه مستبدانه بعثي ها، در شيعيان آن كشور بروز كرد. بنابراين از 1989م. / 1368 ش. به بعد ناراضيان شيعي مرداب هاي جنوب عراق بارها توسط نيروي هوايي عراق بمباران شدند. اين اقدامات كمكي به توقف نارضايتي نكرد بلكه نارضايتي گسترده تري با آغاز حمله عراق به كويت و بويژه پس از شكست عراق از ائتلاف غرب، در مناطق شمال (كردها) و جنوب عراق (شيعيان) به وجود آورد.28

هدف مبارزان شمال و جنوب عراق سرنگون ساختن رژيم بعث بود. صدام با وعده اعطاي خودمختاري به كردهاي شمال، آنان را از ادامه قيام مسلحانه ضد بعثي و همراهي با قيام شيعيان عراق بازداشت، اما شيعيان برپايه اين انديشه كه اكثريت جمعيت عراق شيعه مذهبند و حاكمان سياسي عراق كافر و وابسته به قدرت هاي استعماري اند، همچنان برخواسته قديمي خود مبني بر لزوم برپايي يك دولت مستقل و در عين حال اسلامي باقي ماندند.29 قيام شيعيان عراق از مساجد، حسينيه ها، شهرهاي مذهبي و با شعار «الله اكبر» و با رهبري روحانيت آغاز و تداوم يافت. از اين رو، در زمان كوتاهي قيام به شهرهاي زيادي گسترش پيدا كرد، به گونه اي كه بصره به تصرف و كنترل انقلابيون شيعي در آمد. پس از آن مبارزان شيعي براي سرنگوني صدام تا سي كيلومتري بغداد پيشروي كردند،30 اما قيام با شكست مواجه شد. مهمترين دلايل اين شكست عبارتند از:

1ـ ادامه ناآرامي هاي جنوب عراق ممكن بود به سقوط حكومت صدام و استقرار يك حكومت شيعي در جنوب، مركز و شرق عراق منجر شود. چنين اتفاقي براي منافع حياتي آمريكا و متحدان آن در منطقه ناخوشايند بود. به همين دليل آمريكا و متحدينش حضور يك حكومت بعثي ضعيف را مناسب تر از شكل گيري يك حكومت شيعي تشخيص داده و به بهانه عدم مداخله در امور داخلي عراق، دست صدام حسين را در سركوب شيعيان جنوب آن كشور بازگذاشتند.31

2ـ فقدان رهبري متمركز و واحد، ضعف رهبران قيام در سازماندهي مردم، عدم هماهنگي و اتفاق نظر بين گروه هاي مبارز شيعي، فعاليت سرويس هاي جاسوسي عراق در برهم زدن اتحاد موجود بين مجاهدين عراقي از طريق شايعه پراكني، ترور، كنترل و قطع ارتباط و...32

شكست قيام مرداب هاي جنوبي به معناي متوقف شدن مبارزه شيعيان عليه صدام و رژيم بعثي نبود. مبارزه عبدالكريم محمود التهاب معروف به ابو حاتم و فرمانرواي باتلاق نمونه بارز تداوم مبارزه شيعي ضد بعثي بود. ابو حاتم سيزده سال در باتلاق هاي جنوب، عليه صدام جنگيد، و صدام هرگز نتوانست، نه به او و نه حتي به تصوير وي دست يابد. از اين رو، صدام براي دريافت تصويري از وي، جايزه تعيين كرد، اقدامي كه هرگز به نتيجه نرسيد. خبرنگاران غربي نيز، سالها در جستجوي كسي كه از وي به رابين هود يالورنس عربستان ياد مي كردند، باتلاق هاي جنوب عراق را پشت سر گذاشتند، ولي همچون پليس مخفي بعثي در يافتن ابوحاتم ناكام ماندند. ابو حاتم پس از سقوط صدام، آفتابي شد، و در اولين گفت و گويش، همه افسانه هايي كه درباره وي بر سر زبان ها بود را تاييد كرد. زيرا: اولاً، او همواره با گروه كوچكي از چريك هايش در حركت بود، و به منبع مزاحمت هميشگي براي ارتش عراق تبديل شد، اگر چه او هيچ گاه نتوانست با ارتش بعث شاخ به شاخ شود، اما مانع از ورود و حضور فعال آن در باتلاق هاي جنوب گرديد. ثانيا، ابو حاتم مي گويد: صدام حتي نمي دانست كه من چه شكلي هستم، لذا حاضر بود ميليون ها دينار بپردازد تا عكسي از من به دست آورد. در دست نبودن عكس ابو حاتم، از وي يك چهره و شخصيت افسانه اي ساخته بود. علي رغم اين كه، ابو حاتم به نشست معارضين در ناصريه دعوت نشد، اما حاضر است سلاح را براي حل و فصل سياسي اوضاع كنار بگذارد، در غير اين صورت، بعيد نيست كه عليه نيروهاي آمريكايي و انگليسي وارد جنگ شود، و در اين راه، نيروي هزار نفره تحت فرمان وي كه مسلح به خمپاره، نارنجك انداز و مسلسل است، به جنگ خواهند پرداخت. ابو حاتم بر اين عقيده است كه پرداختن به جنگ يا اقدام به صلح، به شيوه عمل آمريكا و نيز به ماهيت حضور آنها در عراق وابسته است. اگر مردم از حضور و يا سلطه آمريكا ناراضي باشند، و از ابو حاتم بخواهند با نيروهاي بيگانه بجنگند، او اولين گروهي خواهد بود كه سلاح برمي دارد و به جنگ بر ضد آمريكا و انگليسي در باتلاق ها مي پردازد.33

پايانه آرام بخش

پس از شهادت آيت الله محمدباقر صدر در سال 1982 م. / 1361 ش. جمعي از شاگردان آن شهيد، تعدادي از علما و بعضي رهبران جنش اسلامي عراق براي جبران خلأ رهبري آيت الله صدر، ارتش آزادي بخش اسلامي در عراق را كه متأثر از وقوع رخداد انقلاب اسلامي و ايجاد واحد نهضت هاي آزادي بخش سپاه بود به وجود آوردند. پس از آن، جمعيت علماي مجاهد عراق، آن گاه دفتر انقلاب اسلامي و سرانجام با تلفيق وتوسعه همه اين ها، مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق تشكيل شد. مجلس اعلا به دنبال بهبود اوضاع و نجات ملت عراق بر پايه نظامي متكي بر اسلام و شريعت اسلامي است. اين مجلس خود را نماينده حقيقي اكثريت شيعيان عراق به شيوه انتخابات شورايي و پارلماني مي داند. رهبري مجلس اعلا معتقد است كه اين مجلس، نقطه مركزي رهبري و فعاليت هاي جهادي، سياسي و بسيج مردم است. حكومت مورد نظر مجلس اعلا، حاكميت اسلام است، حكومتي كه منتخب قشرهاي مختلف ملت خواهد بود. رهبري مجلس اعلا در يك مصاحبه اختصاصي در باره حكومت آينده عراق گفت34:

«حكومت بايد بر اساس احترام به اسلام و انسان و فراهم ساختن آزادي سياسي و عدالت اجتماعي و كرامت انسان و توزيع صحيح ثروت و فراهم آوردن فرصت هاي شغلي براي همگان و حفظ وحدت عراق و استقلال و نپذيرفتن تسلط بيگانه و رعايت روابط حسن همجواري با كشورهاي منطقه و پايبندي به مقررات و معاهدات بين المللي و تشريك مساعي فعال در اتحاديه كشورهاي عرب و سازمان كنفرانس اسلامي عمل كند و اصول اعتقادات و قراردادهاي ما با ساير نيروهاي مخالف عراقي بر همين موضوع تأكيد دارد.»35

مجلس اعلا از بدو تأسيس سه مرحله را طي كرده است.