چنان كه از پيامبر خود مي خواهد بر اساس حق در داوري بين مردم حكم كند.[1]خدا دادگران را دوست دارد[2] و عدالت را فلسفه بعثت انبيا و فرستادن كتاب هاي هدايتگر معرفي مي كند؛ [3] حتي امر به عدالت با كافران[4] و سفارش در مورد عدالت ورزيدن و نيكي كردن با دشمناني كه با مسلمانان وارد جنگ وارد نشده اند، مي كند.[5] قرآن در عرصه هاي گوناگون زندگي شخصي، حوزه قضايي و امور اقتصادي، به اجراي عدالت امر فرموده است.[6]
با استفاده از آيات قرآن و روايات معصومان ـ عليهم السلام ـ مي توان گفت كه عدالت در سطح جامعه، در ابعاد قانونگذاري، قضاوت و صدور حكم، پاداش و كيفر، تقسيم امكانات ملي در ميان بخش هاي مختلف و افراد جامعه، اخذ ماليات و چينش افراد در مديريت هاي گوناگون بر اساس توانمندي و كارآيي با رعايت تعهد و تقوا (شايسته سالاري)، قابل طرح است.
در مورد آثار و بركات عدالت در سطوح فردي و اجتماعي، روايات فراواني از امامان معصوم ـ عليهم السلام ـ به ويژه امام علي ـ عليه السلام ـ نقل شده است كه در ادامه به برخي از آن ها اشاره مي شود:
1. عدالت، عامل اصلاح اجتماعي و به راه راست كشاندن مردم است؛[7]
2. عدالت، عامل دو چندان شدن بركات و نعمت هاي الهي است؛[8]
3. عدالت، عامل نظام يافتگي، ماندگاري و موفقيت حكومت است؛[9]
4. عدالت، عامل زنده ماندن احكام الهي است و در يك نظام عادلانه مي توان به احياي احكام خداوند پرداخت و بدون اجراي عدالت؛ تربيت، معرفت، رشد، هدايت، عبادت و سعادت ممكن نيست؛[10]
5. عدالت، عامل عمراني و آباداني و شكوفايي جامعه و در نتيجه، ثبات و پايداري حكومت است؛[11]
6. عدالت، رمز جامعه ايماني و نشانه آن است؛ زيرا سرآمد ايمان و گردآورنده تمام نيكي ها و عالي ترين مرتبه ايمان است؛[12]
7. عدالت، عامل جلب محبت و رضايت مردم و اعمال آنان به حكومت است. لذا از منظر امام علي ـ عليه السلام ـ برترين نور چشم (عزيزترين چيز) براي حاكمان، پيگيري استقرار عدالت در جامه و آشكار شدن دوستي مردم بايد باشد؛[13]
8. عدالت، عامل تمكن و افزايش قدرت است؛[14]
9. عدالت، عامل نفوذ كلام و حكم حاكمان است؛[15]
10. عدالت، عامل عظمت و شكوه حاكمان در چشم مردم است؛[16]
11. عدالت، عامل ستايش مردم از دوران حكومت حاكمان است؛[17]
12. عدالت، عامل دوام، بقا و استحكام حكومت است؛[18]
13. در پرتو عدالت، مشكلات حل و امور دشوار مرتفع مي شود؛
14. راه رسيدن به تقوا، عدالت است؛ زيرا نقطه اوج كمال انسان در تقوا است و عدالت بدان نزديكتر است؛[19]
15. عدالت، قويترين و پابرجا ترين بنيان است؛[20]
16. عدالت، جمال و زيبايي حكومت، حاكمان و عامل ثبات مردم است؛[21]
17. عدالت، عامل حفظ حكومت ها از گزند حوادث است؛[22]
18. عدالت، ميزان الهي در ميان مردم براي برپاداشتن حق است.[23]
در پايان مناسب است اشاره كنيم كه از منظر امام علي ـ‌عليه السلام ـ مهمترين دليل پذيرش خلافت و حكومت در كنار اصرار و حضور مردم در صحنه و قول آنان به ياوري حاكم اسلامي، مبارزه با ظلم ظالم و ياري مظلوم و اجراي عدل و داد در جامعه ذكر مي شود، به ويژه آن كه خدا از علما و دانشمندان پيمان گرفته است كه در برابر ظالمان شكمباره و مظلومان گرسنه آرام ننشينند.[24]