«هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ;[4] او رسول خود -محمد(صلى الله عليه وآله)- را با قرآن ودين حق فرستاد تا آن را بر همه ى اديان غالب گرداند.»
حاكميت دين خدا و غلبه ى آن بر ديگر اديان كه هدف ارسال پيامبر گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله) است، از ديگر اهداف اجتماعى نزول قرآن مى باشد. اين نكته با توجه به خاتم پيامبران بودن آن حضرت روشن تر مى شود. نكته ى شايان توجه اين كه از آن جا كه سعادت واقعى انسان در قرب به خداوند متعال است و قرب به خدا به طور كامل به حاكميت دين حق بر جامعه ى بشرى بستگى دارد و تمام مراحل پيشين و حتى اجراى عدالت و امنيت عمومى براى آن است كه مردم آزادانه به عبادت خالص الهى بپردازند و به بالاترين مراحل قرب الهى دست يابند، قرآن مجيد مى فرمايد: «خداوند به كسانى كه ايمان آورده و عمل صالح انجام دهند، وعده داده است كه آنان را جانشينان و وارثان زمين گرداند; دينى را كه براى آنان پسنديده است، برايشان مستقر سازد; به آنان امنيت ارزانى دارد تا تنها او را بپرستند و همتايى براى او در نظير نگيرند.»[5]
«كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ;[6] اين قرآن كتابى است كه ما به سوى تو فرستاديم تا مردم را به امر خدا، از ظلمات -جهل و كفر- بيرون آورى و به عالم نور برسانى.»
«نور» و «ظلمت» در اين آيه مصداق هاى فراوانى دارند كه از يك سو، كفر و نفاق و زنگارهاى دل و هرگونه عاملى را كه موجب دورى و جدايى از خداست و از سوى ديگر، مراتب قرب به خداوند از آغاز تا پايان را در بر مى گيرند; بنابراين، مراتب گوناگون تقرّب به خداوند مصداق هاى گوناگون خارج شدن از ظلمت ها به نور مى باشند كه يكى از اهداف قرآن به شمار مى آيند.
«قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللّهِ نُورٌ وَ كِتابٌ مُبِينٌ يَهْدِي بِهِ اللّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ سُبُلَ السَّلامِ... وَ يَهْدِيهِمْ إِلى صِراط مُسْتَقِيم;[7] براى هدايت شما نورى عظيم و كتابى با حقانيت آشكار آمد. خدا با آن كتاب هر كه را در پى رضا و خشنودى او است، به راه هاى سلامت و صراط مستقيم راهنمايى مى كند.»
قرآن كريم ـ كه نورى از سوى خداوند متعال است ـ كسانى را كه در پى كسب خشنودى خدا باشند، به راه هايى هدايت مى كند كه از هر نظر سلامت است و كسى را كه در آن پاى نهد، به سلامت به سرمنزل مقصود (كه قرب خداست) مى رساند. اين راه ها مى توانند در طول يكديگر و نيز در عرض هم باشند. كسانى كه در اين راه ها قدم مى زنند در هر قدم، از ظلمتى رهايى يافته و به نورى نايل مى شوند و سرانجام، از سُبُل امن به شاهراه هدايت (صراط مستقيم) رهنمون مى شوند.
«يا أَيُّهَا النّاسُ قَدْ جاءَكُمْ بُرْهانٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكُمْ نُوراً مُبِيناً فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا بِاللّهِ وَ اعْتَصَمُوا بِهِ فَسَيُدْخِلُهُمْ فِي رَحْمَة مِنْهُ وَ فَضْل وَ يَهْدِيهِمْ إِلَيْهِ صِراطاً مُسْتَقِيماً;[8] اى مردم، براى هدايت شما از جانب خدا برهانى محكم آمد و نورى تابان به سوى شما فرستاديم; پس آنان كه به خدا گرويدند و به او متوسّل شدند، به زودى، به جايگاه رحمت وفضل خود درخواهد آورد و به راه راست رهنمايى مى فرمايد.»
مؤمنانى كه به اين ريسمان نورانى الهى چنگ زنند و پناه برند خداوند، خود، ايشان را در رحمت و فضل ويژه اش وارد مى سازد و از صراط مستقيم، ايشان را به سوى خويش راهنمايى مى كند. آنان در اين جهان از هم نشينان خدا و در سراى آخرت نيز در پايگاهى رفيع و راستين در آستان مقدس الهى خواهند بود. در آيه ى ديگرى مى فرمايد: «إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنّات وَ نَهَر فِي مَقْعَدِ صِدْق عِنْدَ مَلِيك مُقْتَدِر;[9] اهل تقوا در باغ ها و كنار نهرهاى بهشت منزل گزيده اند; در منزل گاه صدق و حقيقت، نزد خداوند عزّت و سلطنت جاودانى، متنعّمند.»
[1]. نحل، 102. [2]. حديد، 25. [3]. نسا، 105. [4]. فتح، 28. [5]. 22 [6]. ابراهيم، 2. [7]. مائده، 15 و 16. [8]. نساء، 174 و 175. [9]. قمر، 54 و 55.