خوف و خشيت از خدا

قرآن، در آيات سوره فرقان چهارمين ويژگى بندگان خاص و ممتاز خداوند را چنين بيان مى‏فرمايد:

و الذين يقولون ربنا اصرف عنا عذاب جهنم آن عذابها كان غراما انها سائت مستقرا و مقاما؛

بندگان ممتاز خداوند رحمان كسانى هستند كه مى‏گويد: پروردگار! عذاب دوزخ را از ما بر طرف گردان كه عذابش سخت و پردوام است.

قطعا دوزخ جايگاه و محلى بد براى اقامت است.

خداوند در اين آيه به خصلت خوف و خشيت از خدا اشاره فرموده است، به عبارت روشن‏تر، آنها از كيفر نافرمانى خدا به شدت مى‏ترسند و اعتقاد راسخ دارند كه نافرمانى خدا به معناى پيروى از شيطان است و چنين كارى موجب كارى موجب عذاب الهى و دخول در دوزخ خواهد شد.

آنها آن چنان خائف و هر اسناك از پيامدهاى گناه و عذاب دوزخ هستند كه اين حالت درونى خود را ابراز نموده و با كمال خضوع دست به دعا بر مى‏دارند و از درگاه خدا مى‏خواهند؛ مشمول عذاب يخت دوزخ - كه براى مجرمان آماده شده - نشوند.

آنها طبعا از عوالى كه مايه عذاب است پرهيز نموده و با عمل به فرامين الهى، رحمت سرشار حق تعالى را به سوى خود جلب و جذب مى‏كنند و اين حالت براى آنها دائمى است و لحظه‏اى از خوف خدا غافل نمى‏شوند.

آنها و عيد الهى را به شوخى نمى‏گيرند، مثل بعضى كه مست غرور و غفلت هستند و به اصطلاح دل بى دريا نمى‏زنند.

خوف به معناى ترس و وحشت درونى است، از اين رو، اهرمى درونى براى ترك گناه و هرگونه جرم محسوب مى‏شود؛ مثلا و ترس از قانون، دادگاه، جريمه، زندان و تعزيرات حكومتى باعث مى‏شود كه انسان مرتكب جرم نشود، تا مبادا گرفتار اين كيفرها گردد.

بنابراين، خوف از قانون و عدالت اوست، يعنى يك ناراحتى و نگرانى درونى از مجازاتى است كه بازتاب گناه و ترك اطاعت خدا مى‏باشد.

در روايات اسلامى از زبان پيامبر و امامان معصوم (عليهم السلام) مى‏خوانيم كه انسان با ايمان بين و خوف و رجا زندگى مى‏كند و هر دو خصلت را به طور مساوى و با هم دارد.

امام صادق (عليه السلام) فرمود: پدرم (امام محمد باقر (عليه السلام) مى‏فرمود:

انه ليس من عبد مومن الا و فى قلبه نوران، نور خيفه و نوررجاء لووزن هذا لم يزد على هذا، ولو وزن هذا لم يزد على هذا(49)؛

هيچ بنده مومنى نيست مگر اين كه دلش داراى دو نور است: نور ترس و نور اميد.

اگر هر يك از اين دو در مقايسه با ديگرى سنجيده شوند هيچ كدام بر ديگرى برترى نمى‏يابند.