چنين کساني تسليم شيطان م يشوند، و شيطان هم بر آ نها مسلط م يشود، و ا ابتدائاً شيطان نمي تواند هيچ کسي را به زور وادار به گناه و انحراف کند. پس آن فتن ههائي که موجب گمراهي م يشوند و آن امتحان هائي که موجب مردود شدن م يشوند، همه به شيطان هم نسبت داده مي شود. يعني شيطان به انسان کمک مي کند که راه بد را انتخاب کند و توجّه به عواقب گناه نداشته باشد و عقل خودش را زير پا بگذارد. در اين جا چون شيطان هم کمک مي کند، به او هم نسبت داده م يشود.
امّا مجموع اين عالم، دستگاهي است که خدا بر پا کرده است. انسان را با فطرت الهي اش، با غرايزش و با عقلي که به او داده است و عواملي چون انبياء که به طرف خير دعوت م يکنند و عواملي مانند شياطين انسي و جنّي که انسان را به طرف شرّ دعوت مي کنند، همه اين ها، دستگاهي است که خدا برقرار کرد هاست.
پس همه اي نها را در يک مرحله عالي تر و با نگاه توحيدي، مي توان به خدا نسبت داد. خداست که انسان را م يآزمايد، و وسيله پيروزي در آزمايش، يا شکست در آزمايش را فراهم م يکند. ...« إنِْ هِيَ إلِا فتِنْتَكَُ تضُِلُّ بهِا منَْ تشَاءُ وَ تهَْدي منَْ تشَاءُ ... 12» . با اين ديد اضلال هم به خدا نسبت داده م يشود؛ چون وسيله اضلال، شيطان بود و شيطان را خدا آفريده و قدرت گمراه کردن را به او داده است. پس اين نسب تها همه صحيح است و هيچ کدام ديگري را نفي نمي کند.