فصل چهارم

                                                                             خـلـق

مــفهـوم خـلق

« ... اَلا لَـهُ‏الْـخَلْـقُ وَالاَمْــرُ ! » (54 / اعــــــراف)
« ... هــــــــان، از آن اوســـت آفــــــرينـــش و امــــــــر ! »
خلــق بــه حســب اصـل لغـت به معناى سنجش و اندازه‏گيرى چيزى است براى ايــن كــه چيــز ديگــرى از آن بسـازنـد و در عـرف ديـن در معنـاى ايجـاد و ابـداع بـــدون الگــو استعمــال مى‏شــود.
فرقى كه خلق با امر دارد، اين است كه خلق ايجاد چيزى است كه در خلقت آن تقدير و تأليف به كار رفته باشد. به خلاف امر كه در معناى آن تقدير جهات وجود و تنظيم آن نيست، به همين جهت است كه امر تدريج بردار نيست، ولكن خلقت قابل تدريج است.(1)
1- الميــــــــــزان ج 15، ص 208.

رابطــه ايجـاد و مـوجـود

« ... اِنَّمــــا اَمْـــــرُهُ اِذا اَرادَ شَيْئــــا اَنْ يَقُــــولَ لَــــهُ كُــــنْ فَيَكُــــــونُ ! »(82 / يس)
« ... كار او وقتى چيزى را اراده كند فقط همين است كه به او بگويد: باش! پس وجود يابد!»
در مسأله ايجاد و خلقت چيزى به نام ايجاد و يا وجود از خدا جدا نمى‏شود و به مخلوق نمى‏چسبد و افاضه او نظير افاضه ما نيست كه وقتى چيزى به كسى مى‏دهيم از خود جدا مى‏كنيم و به او ملحق مى‏سازيم، پس بعد از خداى‏تعالى چيز ديگرى جز وجود اشياء نيست.  از اين جا روشن مى‏گردد كه كلمه ايجاد يعنى كلمه «كن» عبارت است از همان وجود چيزى كه خدا ايجادش كرده، البته وجود منسوب به خدايش و بدان اعتبار كه قائم به وجود خداست و اما به اين اعتبار كه وجودش وجود خود اوست، موجود است نه ايجاد و مخلوق است، نه خلق.(1)
1- الميـزان ج 33، ص 186.