مقدمه، ص 25
تدبّر در متن سوره با قطع نظر از مسائل تاريخى اطمينان حاصل نمايد كه آن سوره در مكه نازل است يا در مدينه سپس شواهد نقلى آن را تأييد مىنمود. در اينجا بمنظور اختصار، از بررسى كامل روش تفسيرى مرحوم استاد صرف نظر مىنمائيم و در پيرامون ويژگى ممتاز تفسير الميزان كه شناسايى آيات كليدى قرآن به منظور تفسير قرآن به قرآن است توضيح كوتاهى را تقديم مىداريم.
مرحوم علامه قدس سره از آيات كليدى قرآن كريم بعنوان «غرر آيات» ياد مىفرمود كه درخشش چشمگير آنها به تنها راهگشاى بسيارى از آيات ديگر قرآن بود بلكه پايه محكمى براى حلّ بسيارى از احاديث خواهد بود و ميزان شناسايى آيات زير بنائى براى همه معارفى كه ارقام آنها را در مقدمه جلد اول كتاب قيم- الميزان- به هفت محور بحثى رساندهاند «1» همانا آيات صريح يا ظاهر معارف توحيدى است، زيرا همه مسائل اسلامى كه در قرآن مطرح است اعم از عقايد و اخلاق و احكام به توحيد خداى سبحان بر مىگردد و در اين زمينه چنين مىفرمايند: «فالآيات القرآنية على احتوائها تفاصيل هذه المعارف الالهيّة و الحقائق الحقّه تعتمد على حقيقة واحدة هى الاصل و تلك فروعه و هى الاساس الذى بنى عليه بنيان الدين و هو توحيده تعالى توحيد الاسلام بان يعتقد انه تعالى هو ربّ كل شىء لا ربّ غيره و يسلّم له من كلّ وجهة فيوفى له حق ربوبيّة و لا يخشع فى قلب و لا يخضع فى عمل الّا له جلّ امره و هذا اصل يرجع اليه على اجماله جميع تفاصيل المعانى القرآنية من معارفها و شرائعها بالتحليل و هو يعود اليها على ما بها من التفصيل بالتركيب» «2».
و با استنباط آيات زير بنائى بر محور ياد شده هر وجه يا احتمالى كه در بين وجوه و احتمالات گوناگون در مورد آيه مورد بحث مخالف توحيد بود باطل مىدانستند و هر وجه يا احتمالى كه به توحيد نزديكتر بود مىپذيرفتند و از اين رهگذر رابطه جهان بينى و ايدئولوژى را تحليل مىنمودند كه هر جهانبينى مخصوص ايدئولوژى خاصى را به دنبال دارد، زيرا اعتقاد به مادّيت هر چه در جهان موجود است سنّت اجتماعى را طرزى تنظيم
(1) ص 11. (2) الميزان ج 10- ص 139 و ج 20- ص 543.