آنها است، خدا را عبادت كنيد و چيزى را انبازش مگيريد، حج و عمره و نماز بجاى آريد، زكات بپردازيد، روزه رمضان را بر پا داريد، در دين استقامت بورزيد، تا آنكه خدا هم براى شما استقامت را بخواهد، چه مللى كه قبل از شما بودند و هلاك شدند هلاكتشان از اين جهت بود كه بر خود دشوار گرفتند، خدا هم بر آنان سخت گرفت، و اين رهبانانى كه در گوشه و كنار بيابانها مىبينيد از بقاياى آنانند، بعد از اين جريان اين آيه نازل شد:" يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُحَرِّمُوا ..." اين بود گفتار مفسرين در باره شان نزول آيه. «1»
مؤلف: از مراجعه به روايات عامه بر مىآيد كه اين تفصيل خلاصهايست از روايات بسيار زيادى كه در اين باب نقل شده، و گلچينى است كه از تلفيق مضامين روايات درست شده، و بصورت روايتى در آمده است.
و اما خود آن روايات با همه كثرتى كه دارند مع ذلك در هيچ كدامش اين ده نفر اسم برده نشده است، بلكه صحابه در هر كدام به لفظى تعبير شده است، مثلا در بعضى از آنها دارد:
عثمان بن مظعون و اصحابش، و در بعضى ديگر، اناس از اصحاب نبى (ص)، و در بعضى رجالى از اصحاب نبى (ص)، و همچنين كلماتى كه در اين روايت از خطبه رسول اللَّه (ص) نقل شده به اين تفصيل در هيچ روايتى نيست، بلكه هر فقره از آن از روايتى گرفته شده است. و همچنين تصميمى كه عثمان بن مظعون و اصحابش در اين روايت گرفتهاند آن تصميم هم در ساير روايات مختلف است، و هيچ روايتى با همه آنها مطابقت ندارد، بلكه بعضى از آنها تصريح دارد كه اين چند نفر تصميمهايشان يكى نبوده، و هر كدام تصميم بر ترك چيزى گرفتهاند، غير از آنچه ديگرى گرفت.
چنان كه در صحيح بخارى و مسلم از عايشه روايت شده كه گفت جمعى از اصحاب رسول اللَّه (ص) از زنان آن حضرت پرسيدند از رفتار آن جناب كه در خلوت چگونه است؟ آن گاه بعضى گفتند ما بنا گذاشتهايم كه گوشت نخوريم، و بعضى گفتند ما بنا داريم با زنان نزديكى نكنيم، و بعضى گفتند ما تصميم داريم در بستر نيارميم، اين مطلب از ناحيه زنان بگوش آن جناب رسيد، فرمود اين چه حرفهايى است كه اين مردم مىزنند؟ يكى مىگويد: من چنين مىكنم ديگر مىگويد: من چنان مىكنم، و ليكن من كه پيغمبر خدايم هم روزه مىگيرم، و هم افطار مىكنم، هم پاسى از شب را مىخوابم، و هم در ساعتى از آن، شب
(1) مجمع البيان ج 3 ص 235.