وجه دلالت جمله مورد بحث بر اين معانى اين است كه در جمله قبل مىفرمود:" من فرستاده خدا به سوى همگى شمايم" و در اين جمله خدا را توصيف نموده و مىفرمايد:" آن خدايى كه ..." پس برگشت معناى اين دو جمله به اين است كه:" آن خدايى مرا به رسالت خود برگزيده كه ملك آسمانها و زمين و سلطنت عالى بر آسمان و زمين از آن او است، همان خدايى كه معبودى جز او نيست كه مالك گوشهاى از آسمانها و زمين باشد، پس تنها اوست كه مىتواند به هر چه بخواهد حكم كند و هيچ مانعى مزاحم نفوذ حكمش نيست و هيچ ارادهاى جلوگير نفوذ ارادهاش نمىباشد، اوست كه مىتواند به اراده خود رسولى به سوى طايفهاى از بندگانش و يا به سوى همه آنان گسيل بدارد، او همان خدايى است كه زنده كردن و ميراندن به دست او است، پس همو مىتواند مردمى را و يا همه بشر را به حياتى سعيد و طيب زنده كند، چون سعادت و هدايت از زندگى است همانطور كه شقاوت و ضلالت از مرگ است، هم چنان كه فرموده:" يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْيِيكُمْ" «1» و نيز فرموده:" أَ وَ مَنْ كانَ مَيْتاً فَأَحْيَيْناهُ وَ جَعَلْنا لَهُ نُوراً يَمْشِي بِهِ فِي النَّاسِ" «2» و نيز فرموده:" إِنَّما يَسْتَجِيبُ الَّذِينَ يَسْمَعُونَ وَ الْمَوْتى يَبْعَثُهُمُ اللَّهُ" «3».
" فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ ..."
اين آيه شريفه تفريع بر آيه قبل است، و معنايش اين است كه: وقتى مطلب از اين قرار باشد، پس به من ايمان بياوريد، زيرا من همان پيغمبر امى هستم كه تورات و انجيل شما به آمدنم بشارت داده، و من به خدا ايمان داشته و به وى كفر نمىورزم، و همچنين به كلمات او ايمان آوردهام، و كلمات او همان شرايع و احكامى است كه بر من و بر انبياى سابق بر من نازل كرده است، مرا پيروى كنيد باشد كه رستگار شويد.
اين آن معنايى است كه سياق آيه اقتضاى آن را دارد، و از اين معنا وجه التفات از تكلم" إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ" به غيبت" رسوله ..."، معلوم مىشود، البته بايد دانست كه از ظاهر سياق استفاده مىشود كه اين آيه دنباله آيه سابق و هر دو كلام رسول خدا (ص) است.
(1) شما كه ايمان داريد خدا را اجابت كنيد و پيغمبر را نيز، چون شما را به چيزى كه زندگيتان مىدهد دعوت كنند. سوره انفال آيه 24 (2) آن كس كه مرده بود و زندهاش كرديم و براى او نورى قرار داديم كه به كمك آن ميان مردم راه مىرود. سوره انعام آيه 122 (3) فقط كسانى كه گوش شنوا دارند دعوت تو را اجابت مىكنند، و مردگان را خدا زنده مىكند. سوره انعام آيه 36