يعنى نوح گفت: سوار بر كشتى بشويد كه سكونش در روى زمين و كنده شدنش از زمين و به حركت در آمدنش بر روى آب به نام خدا است، در روايت نيز آمده: همين كه كشتى خواست حركت كند نوح گفت:" بسم اللَّه" آن گاه كشتى به حركت در آمد و وقتى خواست بر روى زمين قرار گيرد نيز گفت:" بسم اللَّه" پس كشتى روى زمين قرار گرفت. احتمال هم دارد كه كلمه" اسم" به عنوان تقحيم «1» ذكر شده باشد، هم چنان كه شاعر در شعر خود گفته:" ثم اسم السلام عليكما"، و تقدير كلام" باللَّه مجراها و مرسيها" بوده.
زمخشرى سپس گفته: دو كلمه مجرى و مرسا، هر دو به فتحه ميم نيز قرائت شدهاند، كه در اين صورت يا مصدر ميمى از ماده" جرى" و ماده" رسى" است، و يا اسم زمان و مكان از آنها است، و مجاهد هر دو كلمه را به ضمه ميم قرائت كرده تا اسم فاعل از ماده اجراء و ارساء باشند، و محل آن دو را مجرور گرفته تا دو صفت براى لفظ اللَّه باشند چون كلمه اللَّه نيز مجرور به حرف باء است. «2»
" وَ هِيَ تَجْرِي بِهِمْ فِي مَوْجٍ كَالْجِبالِ" ضمير" هى" به سفينه بر مىگردد، و كلمه" موج" مانند كلمه" تمر" اسم جنس است، و يا بطورى كه گفته شده جمع كلمه" موجة" است، و موجه به معناى قطعه عظيمى از آب است كه از آبهاى اطراف خود بالاتر رفته باشد، و در آيه شريفه بطورى كه ديگران نيز گفتهاند اشارهاى است به اينكه كشتى نوح روى آب حركت مىكرده، نه اينكه همانند ماهيان دريا در جوف آب شناور بوده باشد- چنانچه بعضى چنين گفتهاند.
" وَ نادى نُوحٌ ابْنَهُ وَ كانَ فِي مَعْزِلٍ يا بُنَيَّ ارْكَبْ مَعَنا وَ لا تَكُنْ مَعَ الْكافِرِينَ"
كلمه" معزل" اسم مكان از عزل است، كه همانا پسر نوح، خود را از پدرش و از مؤمنين كنار كشيده بود، و در جايى قرار داشته كه به پدر نزديك نبوده است، و به همين جهت تعبير به" نداء" كه مخصوص صدا زدن از دور است آورده و فرموده" وَ نادى نُوحٌ ابْنَهُ" و نفرموده:" و قال نوح لابنه- نوح به پسرش گفت".
(2) قرائت" مرساها"- به فتحه ميم- از قرائتهاى نادر است كه تنها به" ابن محيض" نسبت داده شده.