و بعضى «1» در تاييد اين قول استدلال كردهاند به آيه شريفه" وَ حاقَ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذابِ النَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْها غُدُوًّا وَ عَشِيًّا وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذابِ" «2»، چون اين آيات دلالت دارد كه خداى تعالى آل فرعون را از همان حين مردنشان و قبل از آنكه قيامت به پا شود عذاب مىكند، ليكن بر خواننده پوشيده نيست كه اين آيات در خلاف آن منظورى ظهور دارد كه مفسرين نامبرده براى اثبات آن به اين آيات استدلال كردهاند، به علت اينكه تعبير اين آيات در عذاب قبل از قيامت و عذاب بعد از قيامت دو جور است، در باره عذاب قبل از قيامت فرموده:" عرضه بر آتش مىشوند" يعنى صبح و شام آتش را به آنان نشان مىدهند، و در باره عذاب روز قيامت فرموده:" فرمان مىرسد كه آل فرعون را در شديدترين عذاب داخل سازيد".
" بِئْسَ الْوِرْدُ الْمَوْرُودُ"، كلمه" ورد" به معناى آبى است كه انسان و حيوانات تشنه به لب آن مىآيند و از آن مىنوشند، راغب در مفردات گفته: كلمه" ورد" در اصل لغت به معناى قصد رفتن بسوى آب است و به تدريج در چيزهاى ديگر استعمال شده، مثلا گفتهاند:" وردت الماء- به لب آب رفتم" و يا" أرد الماء- به لب آب مىروم"، مصدر آن ورود و اسم فاعلش وارد و اسم مفعولش مورود است و نيز مىگويند:
" و قد اوردت الإبل الماء- به تحقيق شتران به لب آب رسيدند"، خداى تعالى نيز در قرآن آن را استعمال نموده، در باره مسافرت موسى (ع) به طرف مدين و رسيدنش به لب آب آن محل فرموده:
" وَ لَمَّا وَرَدَ ماءَ مَدْيَنَ- همين كه به لب آب مدين رسيد" و كلمه" ورد" به معناى آبى است كه پس از تلاش انسان و حيوان و چرخيدنش به دنبال آن به گلويش مىريزد. «3»
و بنا به گفته وى در جمله مورد بحث استفاده و مجازگويى لطيفى به كار رفته چون آن هدف نهايى كه جنس انسان در تلاشهاى خود منظور دارد را تشبيه كرده به آبى كه انسانهاى لب تشنه به دنبالش مىچرخند و در نتيجه گوارايى سعادت و شيرينى رسيدن به هدف تشبيه شده به آن آبى كه پس از تلاش بسيار به گلوى لب تشنه مىرسد و معلوم است كه سعادت نهايى انسان عبارت است از رضوان الهى و خشنودى خدا و بهشت او، و ليكن پيروان فرعون بعد از آنكه در اثر پيروى امر آن طاغى گمراه شدند،
(2) و بر آل فرعون بدترين عذاب كه همان عذاب غرق شدن باشد نازل شد و بعد از غرق شدن، همه روزه، صبح و شام بر آتش عرضه مىشوند تا آنكه قيامت برسد و در قيامت فرمان صادر مىشود كه آل فرعون را در شديدترين عذاب داخل سازيد.
" سوره مؤمن، آيه 45 و 46"
(3) مفردات راغب، ماده ورد.