ترجمه تفسیر المیزان

سید محمدحسین طباطبایی؛ ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی

جلد 15 -صفحه : 583/ 358
نمايش فراداده

مى‏كند به سرنوشتى كه امتهاى گذشته به خاطر تكذيب پيغمبرشان دچار شدند. مؤيد اين معنا اين است كه در آغاز نقل داستان ابراهيم (ع) فرمود:" وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ إِبْراهِيمَ- داستان ابراهيم را بر ايشان بخوان".

" وَ إِذْ نادى‏ رَبُّكَ مُوسى‏ ... أَ لا يَتَّقُونَ" يعنى بياد آر زمانى را كه پروردگارت موسى را ندا در داد و او را به رسالت به سوى فرعون مبعوث فرمود، تا بنى اسرائيل را از چنگ وى برهاند (به تفصيلى كه در سوره طه و غير آن گذشت).

جمله" أَنِ ائْتِ الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ" نوعى تفسير است براى ندا و مى‏رساند كه آن ندا چه بوده و اگر نخست فرمود:" اينكه نزد قوم ستمكار بروى" و سپس آن قوم را به قوم فرعون تفسير كرد، براى اين بود كه به حكمت اين ماموريت كه شرك ايشان و ظلمى بود كه نسبت به بنى اسرائيل روا مى‏داشتند- كه تفصيلش در سوره طه از آيه" اذْهَبا إِلى‏ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغى‏ ... فَأْتِياهُ فَقُولا إِنَّا رَسُولا رَبِّكَ فَأَرْسِلْ مَعَنا بَنِي إِسْرائِيلَ وَ لا تُعَذِّبْهُمْ" «1» آمده- اشاره كند.

و جمله" أَ لا يَتَّقُونَ- چرا به تقوى نمى‏گرايند"- به صيغه غيبت- توبيخى است غيابى كه خداى تعالى از ايشان كرده و چون اين توبيخ در روز انعقاد رسالت موسى واقع شده، اين معنا را مى‏دهد كه اى موسى به ايشان بگو: پروردگار من شما را توبيخ مى‏كند به اينكه راه تقوى را ترك كرده‏ايد، و مى‏فرمايد:" أَ لا يَتَّقُونَ".

" قالَ رَبِّ إِنِّي أَخافُ أَنْ يُكَذِّبُونِ وَ يَضِيقُ صَدْرِي وَ لا يَنْطَلِقُ لِسانِي فَأَرْسِلْ إِلى‏ هارُونَ" در مجمع البيان گفته: كلمه" خوف" به معناى آن حالت ناراحتى و اضطراب درونى است كه در هنگام توقع و احتمال ضرر به آدمى دست مى‏دهد و نقيض آن حالت،" امن" است كه به معناى آرامش و سكون نفس است نسبت به اينكه نفعش خالص و آميخته با ضرر نيست و ضرر آن را تهديد نمى‏كند «2» و بيشتر موارد اطلاق خوف در مورد احساس شر است، مواردى كه آدمى را وادار مى‏كند به اينكه برخيزد و براى جلوگيرى از آن شر، ابتكارى كند، هر چند كه در دل اضطرابى پيدا نشود، به خلاف" خشيت" كه آن مخصوص مواردى است‏

(1) برويد به سوى فرعون كه او به راه كفر و طغيان شتافته است ... هر دو به جانب فرعون رفته بگوييد كه ما دو رسول پروردگار توايم پس بنى اسرائيل را با ما بفرست و آنها را عذاب منما. سوره طه، آيه 43- 47.

(2) مجمع البيان، ج 7، ص 186.