‌صفحه‌ى 211

آن، منافات ندارد مانند آيه" وَ ما مَنَعَنا أَنْ نُرْسِلَ بِالْآياتِ إِلَّا أَنْ كَذَّبَ بِهَا الْأَوَّلُونَ" «1».

" يَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذابِ وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكافِرِينَ يَوْمَ يَغْشاهُمُ الْعَذابُ ..."

تكرار كلمه" يَسْتَعْجِلُونَكَ" براى اين است كه بر كمال جهل و نادانى كفار و تباهى فهمشان دلالت كند، و بفهماند كه استعجال آنان، استعجال به امرى است كه به طور قطع خواهد آمد، و به هيچ وجه دروغ نمى‏شود، چون كيفر اعمالشان است. و كيفر اعمال از صاحب عمل جدا شدنى نيست.

كلمه" يغشيهم" از" غشاوت" و" غشايت" است، و اين دو كلمه به معناى پوشاندن به طور احاطه است، و" يوم" در جمله" يَوْمَ يَغْشاهُمُ"، ظرف براى كلمه" محيطة" است، و بقيه الفاظ آيه روشن است.

بحث روايتى

رواياتى در ذيل آيه:" إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ"

در مجمع البيان در ذيل آيه" وَ ما يَعْقِلُها إِلَّا الْعالِمُونَ" مى‏گويد: واحدى به سند خود از جابر روايت كرده كه گفت: رسول خدا (ص) اين آيه را تلاوت كرد، و سپس فرمود: منظور از" عالمون"، آن كسانى هستند كه وظايف را از خدا الهام مى‏گيرند و به طاعات او عمل و از سخط او اجتناب مى‏كنند «2».

و در همان كتاب در ذيل آيه" إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ"، مى‏گويد:

انس بن مالك از رسول خدا (ص) روايت كرده كه فرمود: كسى كه نمازش او را از فحشاء و منكر باز ندارد، جز دورتر شدن از خدا اثرى برايش ندارد «3».

مؤلف: اين روايت را الدر المنثور هم از عمران بن حصين، و ابن مسعود، و ابن عباس، و ابن عمر، از رسول خدا (ص) روايت كرده «4»، و نيز قمى در تفسير خود آن را از آن حضرت (نام آن حضرت را نبرده) بدون ذكر سند، روايت كرده «5».

و نيز در مجمع البيان از رسول خدا (ص) روايت كرده كه‏

(1) جلو ما را از فرستادن آيات نگرفت مگر اينكه در گذشتگان ايشان آياتى فرستاديم و ايشان ايمان نياوردند و عذاب بر آنان نازل شد اگر براى اينها نيز آيت بفرستيم نيز ايمان نخواهند آورد در نتيجه هلاك مى‏شوند. سوره اسراء، آيه 59.

(2) مجمع البيان، ج 8، ص 284.

(3) مجمع البيان، ج 8، ص 285.

(4) الدر المنثور، ج 5، ص 145.

(5) تفسير قمى، ج 2، ص 150.