پس معناى جمله" فاطِرُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ" اين شد كه از پديد آرنده موجودات از كتم عدم است، آنهم بر اساس ابداع. و معناى جمله" جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً" اين شد كه: او شما را نر و ماده آفريد تا با ازدواج مساله توالد و تناسل و زياد شدن افراد صورت بگيرد. و معناى جمله" وَ مِنَ الْأَنْعامِ أَزْواجاً" اين شد كه: چارپايان را هم نر و ماده آفريد" يَذْرَؤُكُمْ فِيهِ" يعنى در اين قرار دادن، نسل شما را زياد مىكند. و خطاب در جمله" يذرؤكم" هم به انسان است و هم به حيوان. و ضمير" كم" را كه مخصوص عقلاء است- به گفته زمخشرى- از اين جهت به همه برگردانيده كه جانب انسانها را غلبه داده.
" لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ"
- يعنى مثل خدا چيزى نيست، در نتيجه حرف" كاف" زائد است كه تنها به منظور تاكيد آمده، و نظائر آن در كلام عرب بسيار است.
" وَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ"
- يعنى حاجتها و مسألتهايى را كه خلق از او دارند مىشنود، و اعمال آنها را مىبيند، هم چنان كه در باره مسألت خلق فرموده:
" يَسْئَلُهُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ" «1»
و در باره استجابت مسألت آنها فرموده:" وَ آتاكُمْ مِنْ كُلِّ ما سَأَلْتُمُوهُ" «2»
و در باره بينايىاش به اعمال خلق فرموده" وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ" «3».
(1) تمامى آنچه در زمين و آسمان است از خدا مسألت دارند. سوره رحمان، آيه 29. (2) و از تمامى آنچه را كه از او مىخواهيد به شما مىدهد. سوره ابراهيم، آيه 34. (3) و خدا به آنچه مىكنيد بينا است. سوره حديد، آيه 4.