اسطورهها و افسانههاى قديمى است؟ بعد از آنكه همه فكرهايش را كرد اينطور اندازهگيرى كرد كه بگويد: قرآن سحرى از كلام بشر است، چون بين زن و شوهر و پدر و فرزند جدايى مىاندازد.
" فَقُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ"- اين جمله- به طورى كه از سياق بر مىآيد- نفرينى است بر او، نظير جمله" قاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّى يُؤْفَكُونَ" «1» و جمله" ثُمَّ قُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ" تكرار همان نفرين و تاكيد آن است.
" ثُمَّ نَظَرَ ثُمَّ عَبَسَ وَ بَسَرَ ثُمَّ أَدْبَرَ وَ اسْتَكْبَرَ فَقالَ إِنْ هذا إِلَّا سِحْرٌ يُؤْثَرُ إِنْ هذا إِلَّا قَوْلُ الْبَشَرِ" اين آيات حال وليد را كه بعد از تفكير و تقدير به خود گرفته بود ممثل مىسازد، و با لطيفترين و در عين حال رساترين تمثيلى مجسم مىكند، چون معناى اينكه فرموده" ثُمَّ نَظَرَ" به طورى كه از سياق استفاده مىشود- اين است كه: وى بعد از تفكير و تقدير مثل كسى نظر كرد كه مىخواهد درباره امرى كه از او نظريه خواسته باشند، نظريه بدهد.
" ثُمَّ عَبَسَ وَ بَسَرَ"- فعل" عبس" از ماده عبوس است كه به معناى تقطيب چهره است، در مجمع البيان مىگويد: عبوس كردن چهره و تقطيب و تكليح آن در معنا نظير همند، و جامع همه، ترش كردن رو، و گرفتگى صورت است در مقابل طلاقت و بشاشت كه به معناى گشادهرويى است. و فعل" بسر" از مصدر" بسور" است، كه به معناى بىميلى و كراهت نمايان از چهره است. پس معناى جمله اين است كه وليد بعد از نظر كردن، چهره خود را گرفت و اظهار كراهت نمود «2».
" ثُمَّ أَدْبَرَ وَ اسْتَكْبَرَ"-" ادبار از هر چيزى" به معناى اعراض از آن است، و" استكبار" به معناى امتناع ورزيدن از در كبر و طغيان است، و اين دو يعنى ادبار و استكبار از احوالات روحى و درونى است، و اگر آن را فرع و نتيجه تمثيل بر نظر و عبوس و بسور كه از احوالات ظاهر و محسوس آدمى است گرفته، از اين جهت است كه اثر ادبار و استكبار وليد در ظاهر حالش هم اثر گذاشته، و آن اثر را قرآن كريم نقل كرده كه گفت:" إِنْ هذا إِلَّا سِحْرٌ ..."، و به همين جهت اين جمله را با فاى تفريع و نتيجهگيرى عطف كرده، فرمود:" ثُمَّ أَدْبَرَ وَ اسْتَكْبَرَ فَقالَ إِنْ هذا ..." و گر نه مىتوانست اين را هم با كلمه" ثم" عطف كند.
" فَقالَ إِنْ هذا إِلَّا سِحْرٌ يُؤْثَرُ"- يعنى در نتيجه ادبار و استكبار، باطن خود را اينطور
(1) خدا ايشان را هلاك و نابود كند، چگونه دروغ مىگويند؟! سوره توبه، آيه 30. (2) مجمع البيان، ج 10، ص 386.