و در حقيقت مسئول قتل اين دختر پدر او است تا انتقام وى را از او بگيرند، ليكن در آيه، مسئول را خود آن دختر دانسته و مىفرمايد از خود او مىپرسند به چه جرمى كشته شد؟
اين هم نوعى تعريض و توبيخى است از قاتل آن دختر و هم زمينه چينى است براى اينكه آن دختر جرأت كند و از خداى تعالى بخواهد كه انتقام خون او را بگيرد، و آن گاه خداى تعالى از قاتل او سبب قتل او را بپرسد، و سپس انتقامش را بگيرد، در نتيجه مىتوان گفت اسلوب كلام در اين آيه نظير اسلوب در آيه زير است، كه مىفرمايد:" وَ إِذْ قالَ اللَّهُ يا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ أَ أَنْتَ قُلْتَ لِلنَّاسِ اتَّخِذُونِي وَ أُمِّي إِلهَيْنِ مِنْ دُونِ اللَّهِ" «1».
و بعضى «2» گفتهاند اگر نسبت مسئوليت را به خود موءودة داده از باب مجاز عقلى است، و مراد اين است كه: از وضع او پرسش مىشود، نظير مجازى كه در آيه" إِنَّ الْعَهْدَ كانَ مَسْؤُلًا" «3» بكار رفته.
" وَ إِذَا الصُّحُفُ نُشِرَتْ" يعنى روزى كه نامههاى اعمال براى حساب باز مىشود.
" وَ إِذَا السَّماءُ كُشِطَتْ" در مجمع البيان گفته: كلمه" كشط" به معناى قلع و كندن چيزى است كه سخت به چيز ديگر چسبيده، و قهرا كندنش نيز به شدت انجام مىشود «4». و كشط آسمان قهرا با آيه" وَ السَّماواتُ مَطْوِيَّاتٌ بِيَمِينِهِ" «5»، و آيه" وَ يَوْمَ تَشَقَّقُ السَّماءُ بِالْغَمامِ وَ نُزِّلَ الْمَلائِكَةُ تَنْزِيلًا" «6» و ساير آيات مربوطه به اين معنا منطبق مىشود.
" وَ إِذَا الْجَحِيمُ سُعِّرَتْ" مصدر" تسعير" كه فعل" سعرت" مشتق از آن است به معناى شعلهور ساختن آتش
(1) و آن زمان را كه خداى تعالى فرمود: اى عيسى بن مريم آيا تو به مردم گفتهاى كه من و مادرم را دو معبود براى خود بگيريد؟ سوره مائده، آيه 116. (2) تفسير مجمع البيان، ج 10، ص 444. (3) همانا از عهد سؤال مىشود. سوره اسراء، آيه 34. (4) مجمع البيان، ج 10، ص 443. (5) و آسمانها پيچيده در دست او است. سوره زمر، آيه 67. (6) و به خاطر آور روزى را كه آسمان با ابرها از هم شكافته مىشود و فرشتگان نازل مىگردند. سوره فرقان، آيه 25.