و چگونگى شخصيّت او نيستيم. تنها بر آنيم تا با نيمنگاهى به شخصيّت او، نقش وى را در خيزش بر ضدّ عثمان نفى كنيم و بگوييم كه گزارش مربوط به آن، به لحاظ سند و نيز محتوا، شايستگى استناد ندارد.
طبرى به نقل از سَرى و او از شعيب و او از سيف بن عمر گزارش مىكند كه:
عبد اللّه بن سبا، مردى يهودى و اهل صنعا بود و مادرش زنى سياه. در زمان عثمان، مسلمان شد و سپس در شهرهاى مسلمانان مىچرخيد و آنان را گمراه مىنمود و از حجاز آغاز كرد و سپس به بصره و كوفه و شام و مصر رفت. 1 بر اساس اين گزارش، ابن سبا يهودىزادهاى است كه به آهنگ گمراهىآفرينى در جامعه اسلامى، مسلمان شد و سپس در شهرها و آبادىها راه مىسپرد تا خواسته خويش را بگسترد.
نوعِ نقل طبرى، به قصّهاى ساختگى مانندتر است تا گزارشى تاريخى؛ چرا كه تازهمسلمانى كه از فرهنگى ديگر به حوزه فرهنگ اسلامى وارد شده است، با شرايط سفر آن روز، چگونه اين همه شهر را در نورديده و چه سان سخن مىگفته كه توان گمراهىآفرينى نيز داشته است؟!
گزارشها درباره وى بسيار است. در مجموع، كارهايى كه به عبد اللّه بن سبا نسبت دادهاند، عبارتاند از:
1 . طرح موضوع وصى بودن على عليه السلام و غصب خلافت به وسيله عثمان؛
2 . تأثيرگذارى بر اصحاب بزرگ پيامبر خدا همچون: ابوذر، عمّار و نيز چهرههاى برجستهاى چون: مالك اَشتر و محمّد بن ابى بكر؛
3 . دعوت مردم به قيام بر ضدّ عثمان در كوفه، بصره و مصر؛
تاريخ الطبرى: 4/340 .