دانش نامه امیر المؤمنین علیه السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ

مؤلفان: محمد محمدی ری شهری، محمدکاظم طباطبایی، محمود طباطبائی نژاد؛ مترجمان: عبدالهادی مسعودی، مهدی مهریزی، ابوالقاسم حسینی، جواد محدثی، محمدعلی سلطانی

جلد 6 -صفحه : 439/ 312
نمايش فراداده

گفته‏است:

«قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُم بِالاْءَخْسَرِينَ أَعْمَالاً* الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِى الْحَيَوةِ الدُّنْيَا وَهُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًا؛ 1

بگو: آيا شما را از زيانكارترين مردم، آگاه گردانيم؟آنان كسانى‏اند كه كوششان در دنيا به هدر رفته است و خود مى‏پندارند كه كار خوب انجام مى‏دهند».

كسى اين آيتِ الهى را در محضر امام عليه السلام خواند. ايشان فرمود:

أهلُ الحَرُوراءِ مِنهُم. 2حرورائيان (خوارج)، از اينان هستند.

بدين‏سان، عُجب، انسان را در جهل نگه مى‏دارد و شخص گرفتار آمده به اين جهالت، هرگز خود را جاهل نمى‏داند و از اين حالت رها نمى‏شود. كلام مولا عليه السلام در اين باره بسى گوياست:

إنَّ الجاهِلَ مَن عَدَّ نَفسَهُ ـ بِما جَهِلَ مِن مَعرِفَةِ العِلمِ ـ عالِما وبِرَأيِهِ مُكتَفِيا، فَما يَزالُ لِلعُلَماءِ مُباعِدا وعَلَيهِم زارِيا، ولِمَن خالَفَهُ مُخَطِّئا، ولِعالِمٍ يَعرِفُ مِنَ الاُمورِ مُضَلِّلاً، فَإِذا وَرَدَ عَلَيهِ مِنَ الأُمورِ ما لَم يَعرِفهُ أنكَرَهُ وكَذَّبَ بِهِ وقالَ بِجَهالَتِهِ: ما أعرِفُ هذا، وما أراهُ كانَ، وما أظُنُّ أن يَكونَ، وأنّى كانَ؟ وذلِكَ لِثِقَتِهِ بِرَأيِهِ وقِلَّةِ مَعرِفَتِهِ بِجَهالَتِهِ، فَما يَنفَكُّ ـ بِما يَرى مِمّا يَلتَبِسُ عَلَيهِ رَأيُهُ مِمّا لا يَعرِفُ ـ لِلجَهلِ مُستَفيدا ولِلحَقِّ مُنكِرا، وفِي الجَهالَةِ مُتَحَيِّرا، وعَن طَلَبِ العِلمِ مُستَكبِرا. 3 نادان،كسى است كه به خاطر ناآگاهى از دانش، خويش را عالم مى‏داند و به نظر خود، بسنده مى‏كند؛ از عالمان، دورى مى‏گزيند و از آنان عيبجويى مى‏كند؛ و هركس كه با وى مخالفت كند، او را خطاكار مى‏داند و آنچه را نمى‏داند، گم‏راهى

1 -  كهف، آيه 103 و 104.

2 -  المستدرك على الصحيحين: 2 / 383 / 3342.

3 -  تحف العقول: 73، بحارالأنوار: 77/203/1.