كند، و انتخاب شهادت با علم به وقت و چگونگى آن، فضيلتى است كه جز پيشوايان بزرگ الهى و خواص اصحاب آنان، آن را برنمى‏تابند.

هر چند نديدم كسى اين پاسخ را ارائه كرده باشد؛ امّا به‏نظر مى‏رسد كه اين بهترين سخن در توجيه پيشگيرى نكردن امامان اهل بيت قدس سرهما از شهادت خود با علم به چگونگى آن است كه با دلايل عقلى و نقلى ¹ نيز تأييد مى‏شود. اكنون متن پاسخ شيخ مفيد و علاّمه طباطبايى ـ رضوان اللّه‏ تعالى عليهما ـ را براى مزيد اطلاع پژوهشگران در اين‏جا مى‏آوريم.

پاسخ شيخ مفيد

علاّمه مجلسى روايت كرده است كه: در كتاب المسائل العُكبَرية از شيخ مفيد سؤال شده است: نزد ما اجماعى است كه امام مى‏داند چه خواهد شد. پس چرا اميرمؤمنان به مسجد رفت، با آن‏كه مى‏دانست كشته مى‏شود و قاتل و زمان كشته شدن را هم مى‏دانست؟ و چرا حسين بن على عليهما السلام به كوفه رفت، با آن‏كه مى‏دانست آنان يارى‏اش نمى‏كنند و او در اين سفر كشته مى‏شود؟ و چرا وقتى محاصره‏اش كردند و مى‏دانست كه آب را به روى او بسته‏اند و اگر چند ذراع زمين را حفر كند، آب مى‏جوشد، ولى زمين را نكَند و به ضرر خويش كمك كرد تا از تشنگى جان باخت؟ و چرا امام حسن عليه السلام با معاويه قرار داد بست و حكومت را به او سپرد، با آن‏كه مى‏دانست او پيمان مى‏شكند و به عهد خود وفا نمى‏كند و شيعيان پدرش را مى‏كشد؟

شيخ مفيد جواب داد: امّا پاسخ اين‏كه «امام مى‏داند چه پيش خواهد آمد»، اجماع ما بر خلاف آن است و چنين سخنى مورد اجماع شيعه نيست. اجماع شيعه بر اين است كه امام، حكم هر چه را پيش آيد، مى‏داند، نه آن‏كه به خودِ پيشامدها دانا باشد

روايتى كه از حسن بن جهم از امام رضا عليه السلام نقل شد، بنا بر آن كه «لكنّه خير» خوانده شود، مى‏تواند از مؤيّدات اين پاسخ باشد.