فلسفه خلقت انسان در اسلام، عبوديت است.
جهان و طبيعت و پديده هاى گوناگون براى انسان است و انسان براى پرستش خداى يكتا آفريده شده است: وما خلقت الجن والانس الا ليعبدون(76)؛ و جن و انس را نيافريدم جز براى آن كه مرا بپرستند.
عبادت هايى، همچون نماز، روزه، زكات و جهاد به منظور ايجاد و تقويت روحيه بندگى و عبوديت در انسان ها، وضع شده است.
استمرار اين عبادت ها، به خصوص نماز كه روزانه است، تأثير به سزايى در حفظ عبوديت آدمى دارد و او را براى تواضع و طاعت حق آماده مى سازد.
روزه در تمرين اخلاص در عبوديت، نقش دارد و قلب و روح انسان را مى پرورد تا يكسر متوجه ذات احديت گردد.
انسانِ عابد در اسلام، رياضت هاى مشروع را بر خود هموار مى سازد تا نفس اماره را كنترل كند و گوشِ جان به نفس مطمئنه بسپارد كه فقط با ياد حضرت حق آرام مى گيرد.
تعليمات اخلاقى اسلام، همانند شكر و صبر و ايثار، مسلمان را از پليدى هاى روانى پاكيزه مى سازد و او را در طريق خلقت، انسانى كمال طلب، حق پذير و كوشا به بار مى آورد.
اخلاق شايسته كه به اخلاق اللَّه تعبير شده، در مهار تمايلات طبيعى و حيوانى، مؤثر بوده و انسان را شنوا و پذيراى عبوديت مى نمايد.
بى شك جهاد اكبر يا مبارزه با نفس سركش و شيطان صفت، هنگامى به ثمر مى نشيند كه تغيير و تحول اخلاقى و اعتقادى در شخص پيدا شود.
كسى كه هنوز به مقام صبر نايل نيامده، در طاعت سستى دارد، پروايى از معصيت ندارد و مصيبت ها او را درهم مى شكند، چگونه ادعاى عبوديت حق دارد؟ بندگان حضرت حق، پس از اظهار اسلام و ايمان به خداوند متعال، سعى در پرورش و تزكيه نفسانى داشته و عقيده ها و خصلت هاى الهى را در خود پرورانده اند.
آنان خويشتن را از هرگونه غفلت و غرور و تجاوزگرى و پليدى دورنگاه داشته اند: قد افلح المؤمنون * الذين هم فى صلاتهم خاشعون * والذين هم عن اللغو معرضون * والذين هم للزكاة فاعلون * والذين هم لفروجهم حافظون(77)؛ به راستى كه مؤمنان رستگار شدند، همانان كه در نمازشان فروتن اند و آنان كه از بيهوده روى گردانند و آنان كه زكات مى پردازند و كسانى كه پاك دامن اند.