اقسام تاليفاتى را كه درباره ى نهج البلاغه صورت گرفته است، مى توان تحت عناوين زير قرار داد:1. كتاب لغت نهج البلاغه
2. ترجمه ى نهج البلاغه يا بخشى از آن
3. شرح نهج البلاغه يا بخشى از آن
4. منتخب نهج البلاغه
5. مستدرك نهج البلاغه
6. مدارك و اسناد نهج البلاغه
7. فهرست و معجم نهج البلاغه
8. موضوعات نهج البلاغه
9. آشنايى با نهج البلاغه
10. متفرقات نهج البلاغه
در ذيل مرورى در هر يك از اين اقسام مى نماييم.
الفاظ نهج البلاغه از چنان زيبايى و شگفتى و طراوت و حلاوت برخوردار است كه پويسته مورد توجه وسرچشمه ى ادب و مايه ى جوشش فرهنگ اسلامى بوده است. شيخ محمد عبده درباره ى لغات نهج البلاغه در مقدمه ى شرح خويش مى نويسد:'بايد توجه داشت كه در اين كتاب به علت دور بودن آن از زمان ما و جدا شدن اهل زبان از ريشه ى اصلى آن، الفاظى مى يابى كه در عين آنكه وحشى نيستو جمله ها پيچيدگى ندارد، بهنظر ما غير مانوس و با تركيبهاى پرمغز و مشكل است كه بسا فهم و دريافت استفاده كنندگان از اين كتاب شريف در هنگام رسيدن به مفهوم پاره اى از مفردات و مضامين بازماند و متوقف شود كه اين امر مربوط به ضعفى در لفظ يا سستى در معنا نيست، بلكه فقط به علت كوتاهى فهم خواننده از دريافت آن است.' [ شرح نهج البلاغه عبده، ج 1، ص 13. ]
همين سهل ممتنع بودن الفاظ نهج البلاغه سبب شده است كه شارحان نهج البلاغه در ابتدا به شرح لغاتو مشكلات الفاظ و تبيين شگفتيهاى اين گوهرهاى درياى نهج البلاغه بپردازند و البته كتنابهاى لغت خاص نهج البلاغه كمتر تدوين شده است ، ولى در هر صورت اين كار امرى ضرورى است و از جمله اين آثار كتابهاى زير است:1. حل لغات نهج البلاغه، تاليف مولوى اعجاز حسين هندى. [ الذريعه ، ج 14، ص 116، مصادر نهج البلاغه، ج 1، ص 259. ]
2. قاموس خ، تاليف محمد على شريقى، در چهار مجلد كه براساس اشتقاق لغات تنظيم شده و واژه ها به يارى كتابهاى لغت و شروح نهج البلاغه توضيح داده شده است. [ ن. ك: محمد على شرقى، قاموس نهج البلاغه، چاپ دوم، دارالكتب الاسلاميه، تهران، 1366 ش. ج 1، ص 7. ]
3. سيرى در فرهنگ لغات نهج البلاغه، تاليف كريم زمانى جعفرى، كه واژه ها براساس ترتيب الفبايى متداول و نه اشتقاقى معنا شده است. [ ن. ك : كريم زمانى جعفرى، سيرى در فرهنگ لغات نهج البلاغه، چاپ اول، انتشارات كيهان، 1367، ش. تذكرات مولف در آغاز كتاب. ]