نمىرود كه مسكويه پيش از بيست سالگى به منادمت و مصاحبت مهلبى وزير پرداخته باشد، همچنانكه گمان نمىرود مصاحبت او با مهلبى وزير در سال مرگ وزير اتفاق افتاده باشد و چه بسا چند سالى پيش از مرگ او بوده، بهطور قطع يك جوان كه همصحبت يك وزير باشد نبايد بيست سال كمتر داشته باشد و آنچه به عقل نزديكتر است، اين است كه مسكويه در آن اوان در دهه سوم زندگى بوده است و روى اين تقريب، مىشود گفت كه تاريخ ولادت او در حدود سال 325 هجرى بوده است.1
ترديد در زمان مصاحبت و نديمى مسكويه سبب ابهام در تعيين دقيق سال تولد وى شده است.
بهرغم شبههاى كه در انتساب لقب مسكويه به خود او يا پدرش در بين متأخرين به وجود آمده به نظر نگارنده، مسكويه لقب خود او است. علاوه بر نقل پيشينيان و معاصران او2، خود در «تجارب الامم»، «جاويدان خرد»، «رسالة فى ماهية العدل» و «الهوامل و الشوامل» خويشتن را احمد بن محمد مسكويه ناميده است. اما چون مسكويه را پس از نام پدر يا جدش آورده برخى تصور كردهاند كه لقب پدر و يا جد او مىباشد و به اشتباه او را «ابن مسكويه» لقب دادهاند.3 به
1. عبداللّه نعمه، فلاسفه شيعه، ترجمه جعفر غضبان، ص 171؛ و دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 6، ص 56. 2. ابوحيان توحيدى (320 ـ 414 ه··. ق) كه بيشترين ارتباط را با مسكويه داشته علاوه بر سؤالهايى كه از مسكويه كرده، جوابهاى او را به همراه سؤالات در مجموعه «الهوامل و الشوامل» به چاپ رسانده است. «رساله فى ماهية العدل» نيز پاسخ مسكويه به سؤال ايشان است، همچنين او در كتابهاى «الامتاع والموانسه»، «مثالب الوزيرين» و «الصداقة والصديق» مسكويه را لقب خود ابوعلى احمد بن محمد دانسته است. 3. ر. ك: محمد باقر خوانسارى، روضات الجنات، ج 1، ص 254؛ و شيخ آغا بزرگ تهرانى، الذريعه، ج3، ص 347.