اندیشه سیاسی مسکویه

محسن مهاجرنیا

نسخه متنی -صفحه : 169/ 50
نمايش فراداده

سال 295 هجرى قمرى كه همانند تاريخ طبرى است و همان‏طورى كه خود در حاشيه درگذشت قاضى ابوبكر احمد بن كامل از دوستان ابوجعفر طبرى، در سال 350 هجرى قمرى تصريح كرده، تاريخ طبرى يكى از منابع نگارش او بوده است، و بخش دوم حوادث بعد از ورود مسكويه به دربار ابومحمد مهلبى (340 ـ 352 ه··. ق)، ابوالفضل بن العميد (353 ـ 360 ه··. ق)، ابوالفتح بن العميد (360 ـ 366 ه··. ق) و در نهايت، عضدالدوله (366 ـ 372 ه··. ق) را بيان مىكند.

يكى از منابع تاريخى وى مشاهده‏هاى دقيق و مستقل وى بود. حضور او در بغداد (مركز خلافت) محوريت تاريخ را بدان‏جا داد، چنان‏كه ايشان در آغاز حوادث سال 340 هجرى مىگويد:

بيش‏تر گزارش‏هايى كه از اين سال مىآورم از مشاهده‏ها و ديده‏هاى خود من يا گزارشى است همسنگ ديده‏هاى من كه از ديگران شنيده‏ام، زيرا هم‏چون استاد رئيس ابوالفضل محمد بن الحسين بن العميد ـ كه خدا از او خشنود باد ـ در اين يا آن واقعه تدبيرهاى خويش را و پيش‏آمدهايى را كه براى وى رخ داده، به من خبر داده است. گزارش چنين كسى در اين كه بدان اعتماد كنم و به راستى آن اطمينان يابم از ديده‏هاى خودِ من كم‏تر نتواند بود. نيز مانند ابومحمد مهلبى ـ كه رحمت خدا بر او باد ـ بيش‏تر حوادث روزگارش را براى من بازگفته است و اين به علت طول صحبت و كثرت مجالست با وى بوده است. بسيارى از بزرگان عصر اين دو تن، خبرهايى به من داده‏اند كه از آن‏ها پند توان گرفت.1

فلسفه تاريخ و صبغه سياسى «تجارب الامم» ويژگى بارزى است كه تاريخ او را از ساير كتاب‏هاى تاريخى متمايز مىكند. او، خود، تجربيات سياسى نقل شده در كتابش را به شرح ذيل ارائه مىدهد:

1 ـ گزارش از آغاز دولت‏ها و پيدايش پادشاهىها؛

1. تجارب الامم، ج 6، ص 177.