عبادت نردبان يقين

يكي از آياتي كه ارزش عبادت را گوشزد مي‏كند، آيه‏اي است كه مي‏فرمايد:

(فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وكُنْ مِنَ السّاجدينَ * واعْبُدْ رَبَّكَ حَتّي يَأْتِيَكَ اليَقينُ)[1].

نكاتي از اين‏آيه شريفه قابل تبيين است:

نكته اوّل آن كه خداوند در آيه عبادت را وسيله دست يافتن به معرفت و يقين مي‏شمارد. كلمه «يقين» در اين آيه مباركه، به همان معناي لغوي آن استعمال شده است و اگر در روايتي يقين به مرگ تفسير شد، از باب جري و تطبيق است، نه تفسيرِ مفهومِ يقين.

وجه اطلاق يقين بر مرگ آن است كه در آن حال پرده‏هاي ظلماني عالم طبيعت كنار رفته و ديده تيزبين برزخي، به تماشاي جمال حقايق مي‏نشيند، از اين‏رو همه ترديدها و شبهات رخت بربسته، و يقين جايگزين آن‏ها مي‏شود. لفظ «حتّي» نيز غايت نيست، بلكه معناي منفعت از آن استشمام مي‏شود.

بنابراين، معناي آيه اين نيست كه وصول به يقين غايت عبادت است، به طوري كه اگر كسي به يقين رسيد، مي‏تواند عبادات را رها كند. هرگز! بلكه مراد آن است كه يكي از منافع عبادت يقين است و به چنگ آوردن يقين، جز از طريق عبادت و بندگي ميسور نيست؛ يعني عبادت كن تا به يقين برسي. مثلاً اگر گفته شود: پله‏هاي نردبان را طي كن تا دستت به آن شاخسار بلند برسد، به اين معنا نيست كه به محض دسترسي نردبان را رها كن، زيرا رها كردن نردبان مايه سقوط و هلاكت قطعي است.

[1] ـ سوره حجر، آيات 99 ـ 89.