اراده انسان در دنيا گاهي به مراد نميرسد؛ زيرا دنيا جاي تزاحم و تمانع است، ولي در آخرت بهشتيان هر چه طلب كنند، برايشان حاصل است: (لهم فيها ما يشأُون... )[1]؛ زيرا اراده آنها در طول علل قريبه و موثر است. همچنين قرآن درباره بهشتيان فرمود: (...ولدينا مزيد)[2]؛ يعني نعمتهايي وجود دارد كه بهشتيان از آن آگاه نيستند تا آنها را اراده كنند، زيرا اراده هر چيزي وابسته علم به آن چيز است و انسان چيزي را طلب و آرزو ميكند كه آن را بشناسد؛ به ديگر سخن، مسايل عقل عملي را عقل نظري تنظيم ميكند؛ يعني ارادهها، خواهشها، تمنيّات و اميدها را انديشهها تنظيم ميكنند. پس انسان به اندازه انديشهاش آرزو دارد.
اگر انسان به چيزي اصلاً آگاهي نداشت، هوس و اميد آن را نيز در سر و دل نميپروراند و همانگونه كه با تشبيه، تمثيل، كنايه و مانند اينها نميتوان معارف معقول بهشت را حل كرد، با مفاهيم ذهني نيز نميتوان آن را القا نمود. اميرالمؤمنين(عليه‌السلام) ميفرمايد:
أيها المستمع بالوصول إلي ما يهجم عليك من تلك المناظر المونقة لزهقت نفسك شوقاً إليها ولتحمّلت من مجلسي هذا إلي مجاورة أهل القبور استعجالاً بها جعلنا الله وإيّاكم ممّن يسعي بقلبه إلي منازل الأبرار برحمته[3]؛
يعني اگر بدانيد كه در بهشت چه خبر است، از سر شوق بهشت مجلس مرا ترك ميكنيد و به همسايگي مردگان ميرويد تا شما را به آن عالم نزديك كنند، ولي چون از بهشت خبر نداريد، به متاع زودگذر دنيا دل بستهايد.
[1] ـ سوره فرقان، آيه 16. [2] ـ سوره ق، آيه 35. [3] ـ نهجالبلاغه، خطبه 165.