قرآن كريم، هم كعبه و شئون وابسته به آن را عامل قيام معرفي كرده: (جعلاللهالكعبة البيت الحرام قياماً للناس)[1] و هم از تواناييهاي اقتصادي به عنوان عامل قيام ياد كرده است: (ولا تؤتوا السفهاء أموالكم التي جعل الله لكم قياماً)[2].
بنابراين، هم مسئله اعتقادي و امر عبادي كعبه و حج و عمره عامل قيام و قوام است و هم اقتصاد كه امري مادّي است، ليكن در فرهنگ قرآن، در صورت تزاحم، اعتقادْ اصل و زيربناست و اقتصاد، فرع و روبنا. شاهد مطلب اينكه، آنگاه كه منافقان، مسلمانان را تهديد به محاصره اقتصادي كرده و گفتند: با مسلمانان دادوستد نكنيد، تا بر اثر فشار اقتصادي، دين و رهبرشان را رها كنند: (يقولون لا تنفقوا علي من عند رسول الله حتّي ينفضّوا)[3]، خداي سبحان در پاسخ آنان فرمود: خزائن آسمانها و زمين و كليد آنها فقط به دست خداست: (ولله خزائن السّموات والأرض ولكنّ المنافقين لا يفقهون )[4]، (له مقاليد السّموات والأرض)[5]، (عنده مفاتح الغيب)[6]. منافقان از اين حقيقت غافل بودند كه مسلمانان به خدا معتقدند وتا زماني كه اعتقاد آنان محفوظ است خداوند نگهدار آنهاست و كسي نميتواند با فشار اقتصادي آنان را از پا درآورد.
[1] ـ سوره مائده، آيه 97. [2] ـ سوره نساء، آيه 5. [3] ـ سوره منافقون، آيه 7. [4] ـ همان. [5] ـ سوره زمر، آيه 63. [6] ـ سوره انعام، آيه 59.