آنچه در مخزن غيب است، مجرّد بوده، مصون و منزه از نقص و عيب است. با توجه به اين نكته، اگر كسي بداند كه حقيقت و سرّ نماز و حج و ساير عبادات، اموري ملكوتي است و نمازگزار و حج‏گزار واقعي، با اين امور ملكوتي هم‏پرواز و همسفر است و فرشتگان قرين و همراه اويند، هنگام اقامه نماز و انجام آن، با نيّت برتري در آن وارد شده، به آن مي‏پردازد.

براي جاي جاي حرم و نيز مناسك حج و عمره اسرار و رموزي است كه جز براي زائران خاص كه صاحب‏خانه را در مجالي گوناگون مشاهده كرده، به ديدار ربّ‏البيت و شهود آيات آفاقي و انفسي آن و امتثال حج ابراهيمي و اعتمار ناب حسيني(عليهما السلام) نايل مي‏شوند مكشوف نخواهد بود.

سرّ حج در سير إلي‏الله

خداي سبحان در تعبيري ويژه درباره حج فرمود: (لله علي النّاس حجُّ البيت من استطاع إليه سبيلاً)[1]. همان گونه كه حج براي خدا و وجوب آن از طرف اوست، انجام آن نيز بايد «لله» باشد. پس اگر كسي به قصد سياحت، تجارت و مانند آن، اراده حج كرد، چنين حجي كه سير إلي الله نيست سرّي ندارد؛ زيرا مهمترين سرّ حج سير إلي الله است. چنانكه در بعضي از روايات، آيه كريمه (ففرّوا إلي الله)[2] بر «حج» تطبيق شده است[3].

سفر حج، فرار از غيرخدا به سوي خداست و چون خدا همه جا هست: (وهوالّذي في السّماء إله وفي الأرض إله)[4] و (أينما تولّوا فثم وجه الله)[5] معناي «سير إلي‏الله»، سير مكاني يا زماني نيست.

[1] ـ سوره آل عمران، آيه 97.

[2] ـ سوره ذاريات، آيه 50.

[3] ـ وسائل الشيعه، ج 8، ص 5.

[4] ـ سوره زخرف، آيه 84.

[5] ـ سوره بقره، آيه 115.