علم اصول

1. نظريه مشهور، مسلك قبح عقاب بلابيان: حق اطاعت مولى بر عبد به صورت قطع به تكليف مولا اختصاص دارد و در صورت عدم قطع به تكليف (ظن و يا احتمال تكليف) امتثال واجب نيست و قبح عقاب بلابيان جارى است.

2. نظريه مصنف، مسلك حق الطاعه: منجزيت واقع و حق الطاعه در هر انكشاف احتمالى - مادامى كه مرخّصى نباشد - وجود دارد. البته هر چه انكشاف بيشتر باشد قبح مخالفت مولى شديدتر است.

20 - انواع منجزيت:

1. مطلق : منجزيت قطع.

2. مشروط به عدم ترخيص: منجزيت ظن و احتمال (نظريه مصنف).

21 - انواع ترخيص نسبت به تكليف منجز:

1. ترخيص ممكن: ترخيص نسبت به تكليف غير منجزّ (محتمل) به وسيله جعل ترخيص ظاهرى مثل اصالة الاباحة و برائت.

2. ترخيص غير ممكن: ترخيص نسبت به تكليف قطعى منجّز.

22 - دلايل منع ترخيص در تكليف منجز :

1. صدور ترخيص نسبت به حكم واقعى مخالف مستلزم اجتماع نقيضين است.

يعنى اجتماع دو حكم واقعى و حقيقى متضاد در صورت مطابق با واقع بودن قطع و اجتماع دو حكم واقعى در نظر قاطع در صورت عدم مطابقت قطع با واقع.

2. ترخيص با صدور حكم ظاهرى مخالف عملاً ممكن نيست چون مكلف نسبت به حكم واقعى شك ندارد و براى قاطع هم نمى توان ترخيص جدى صادر كرد.(حلقات ج 3/ص 25.)