گفت اميرالمومنين صلوات الله و سلامه عليه و آله اجمعين.
(لما عزم) در وقتى كه عزم نمود.
(على حرب الخوارج) بر محاربه نمودن با خارجيان بى دين.
(و قيل انهم قد عبروا) و گفتند مر آن حضرت را كه خارجيان عبور كردند و گذشته اند.
(جسر النهروان) بر پل نهروان.
(مصارعهم دون النطفه) مواضع افتادن و هلاك شدن ايشان نزد آب نهروان است.
(و الله لا يفلت منهم عشره) به خدا سوگند كه نمى رهند از آن خوارج ده نفر.
(و لا يهلك منكم عشره) و هلاك نمى شود از شما ده مرد.
و آنچنان بود كه آن حضرت فرمود، زيرا كه بعد از حرب نه كس از خارجيان خلاص يافته و نه كس از مومنان به عالم بقا شتافته بودند.
سيد رضى الله عنه فرموده كه: (يعنى بالنطفه ماء النهر) اراده نموده آن حضرت به لفظ نطفه آب نهروان را.
(و هى افصح كنايه) و نطفه فصيحترين لفظها است از روى كنايه داشتن از آب نهروان.
(و ان كان كثيرا جما) و اگر چه هست آب نهر، آب بسيار و در غايت افراط.
(و قد اشرنا الى ذلك) و به تحقيق كه اشارت كرديم به اين معنى.
(فيما تقدم) در آنچه از پيش مذكور شد.
(عند مضى ما اشبهه) نزد گذشتن خطبه كه شبيه است به اين.