(و كفر) باز گردد ابدا بخدا ضررى نخواهد رساند. وَ نُرَدُّ عَلى‏ أَعْقابِنا بَعْدَ إِذْ هَدانَا اللَّهُ انعام: 71. همچنين است نَكَصَ عَلى‏ عَقِبَيْهِ انفال: 48.

يعنى براه اولى برگشت و فرار كرد.

ولى در آيه فَكُنْتُمْ عَلى‏ أَعْقابِكُمْ تَنْكِصُونَ مؤمنون: 66. ظاهرا مراد از آن استكبار و عدم قبول است كه آيه درباره كفّار گفتگو ميكند يعنى:

چون آيات من خوانده ميشد بقهقرى بر ميگشتيد و حاضر بقبول نبوديد.

عُقْب و عُقْبى‏

(بر وزن قفل و كبرى) بمعنى عاقبت است هُنالِكَ الْوَلايَةُ لِلَّهِ الْحَقِّ هُوَ خَيْرٌ ثَواباً وَ خَيْرٌ عُقْباً كهف:

44. يعنى آنجاست تدبير و ولايت براى خداى حق او بهتر است از حيث ثواب و بهتر است از حيث عاقبت.

أُولئِكَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ رعد: 22.

ظاهرا مراد از «الدّار» دنياست و عاقبت دنيا آخرت است يعنى: عاقبت خوب دنيا (كه آخرت باشد) براى آنهاست تِلْكَ عُقْبَى الَّذِينَ اتَّقَوْا وَ عُقْبَى الْكافِرِينَ النَّارُ رعد: 35. عقبى در اين آيه در ثواب و عقاب بكار رفته است على هذا نظر راغب كه گفته: عقبى مخصوص بثواب است درست نيست مگر آنكه مرادش از ثواب اعمّ باشد.

عاقبة

پايان. و آن در عاقبت خوب و بدهر دو بكار ميرود مثل وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ اعراف: 128.

وَ الْعاقِبَةُ لِلتَّقْوى‏ طه: 132. و مثل فَانْظُروا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ آل عمران: 137. راغب گفته: عاقبة مجرد از اضافه مخصوص ثواب و در صورت مضاف بودن گاهى در عذاب بكار رود. استعمالات قرآن مؤيد اوست.

(عقاب)، عقوبت، معاقبه مخصوص بعذاب‏اند وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ بقره: 196. وَ إِنْ عاقَبْتُمْ فَعاقِبُوا بِمِثْلِ ما عُوقِبْتُمْ بِهِ نحل: 126.

(تعقيب): كردن كارى است بعد از كار ديگر مثل تعقيب نماز كه خواندن اذكار بعد از خواندن نماز است لذا