همان گونه كه در مباحث گذشته اشاره شد،طبيعت زندگى دنيا اين است كه با موانع ومشكلات و آفات همراه مى باشد.در مسير انجام «بايدها»و«نبايدها»اغلب مشكلاتى است كه اگر انسان از آنها نگذرد،به مقصد نمى رسد.در ضمن هميشه آفات و مصايبى در كمين نعمت هاست كه باعث از دست دادن آنها مى شود،مصايبى در اموال و انفس وعزيزان و دوستان و مواهب ديگر. انسان بدون صبر و استقامت،هم در جهات مثبت به جايى نمى رسد و هم در برابرعوامل منفى و مصائب و آفات قادر به ايستادگى نيست.
به همين دليل،كليد اصلى پيروزى ها،صبر و شكيبايى است و از آنجا كه دين مجموعه اى از بايدها و نبايدهاست،اطاعات و ترك معاصى، بدون صبر و استقامت،بقاء و دوامى ندارد،زيرا طبق بيان گذشته،صبر در برابر ايمان،همانند سر نسبت به بدن است. از اين رو،در بعضى از احاديث اسلامى(از جمله حديثى از امير مؤمنان عليه السلام نقل شده، صبر و ظفر،قرين هم شمرده شده اند كه به واسطه صبر،ظفر مى آيد،«الصبر الظفر،صبر مساوى با پيروزى است!» (40)
در آيات قرآن نيز شرط مهم پيروزى مجاهدان راه خدا را صبر و شكيبايى شمرده است: «ان يكن منكم عشرون صابرون يغلبوا ماتين و ان يكن منكم ماة يغلبوا الفا من الذين كفروا ،هر گاه بيست نفر صبور و با استقامت از شما باشد،بر دويست نفر غلبه مى كنند و اگريكصد نفر باشند بر هزار نفر از كافران پيروز مى گردند.» (41) چه نيرويى است كه يك نفر را توانايى مقابله با ده نفر و صد نفر را توانايى مقابله بايك هزار نفر را مى دهد.اين نيرو همان صبر و استقامت است كه در آيه به آن تصريح شده است.
افراد سست اراده و كم حوصله و كم استقامت،بسيار زود از ميدان حوادث مى گريزند،يا در برابر حجم مشكلات زانوا مى زنند.نه دنيا را بدون صبر و استقامت به انسان مى دهند و نه آخرت را،به همين دليل،اقوام و ملت هايى در جهان پيشرفت دارندكه استقامت بيشترى داشته باشند. در حالات علماى بزرگ-اعم از شخصيت هاى والاى مذهبى كه درهاى علوم راگشودند يا دانشمندان علوم ديگر كه به اختراعات و اكتشافات بزرگى نايل شدند-چيزى كه بيش از هر چيز ديگر مى درخشد،صبر و استقامت آنها است.گاهى يك دانشمند،براى كشف يك قانون علمى،ناچار است چند سال در كتابخانه يا آزمايشگاه خود بماندتا موفق به كشف آن شود. حديثى از على عليه السلام نقل شده است:«من ركب مراكب الصبر اهتدى الى ميدان النصر، كسى كه بر مركب صبر و شكيبايى سوار شود،به ميدان پيروزى پاى مى نهد.» (42) باز از همان امام بزرگوار آمده است كه «مفتاح الظفر لزوم الصبر،كليد پيروزى،داشتن صبر و شكيبايى است.» (43)