پيامبر خدا فرمود: هر كس مسجدى را بنا كند اگر چه به اندازه لانه پرنده باشد خدا براى او در بهشت خانه اى بنا مى كند.4 - قال رسول الله(ع): من بنى مسجدا فى الدنيا اعطاه الله بكلّ شبر منه او قال بكلّ ذراع منه سيرة اربعين الف عام مدينة من ذهب و فضّة و درّ و ياقوت و زمرّد و زبرجد و لؤلؤ.(1)

پيامبر خدا فرمود: هر كس در دنيا مسجدى بنا كند، خداوند در مقابل هر يك وجب آن يا گفت: هر يك ذراع آن، براى او به اندازه مسير چهل هزار سال، شهرى از طلا و نقره و درّ و ياقوت و زمرّد و زبرجد و لؤلؤ مى دهد.

به خاطر همين آيات و روايات و فضيلتهايى كه در آنها آمده، در طول، تاريخ همواره مسلمانان در ساختن مسجد پيشقدم بودند و در جاى جاى شهرها و روستاهاى سرزمين هاى اسلامى مسجدى را مى بينى كه در ميان خانه ها و مراكز تجارى مردم سر بركشيده و محل تجمع مؤمنان است. بعضى از شهرها آن قدر مسجد داشتند كه به شهر مسجدها و شهر مناره ها شهرت يافته بودند.

به گفته يعقوبى (متوفى 278) در بصره هفت هزار مسجد وجود داشت.(2)و همو درباره بغداد مى گويد: اين شهر داراى سى هزار مسجد بوده است(3) و تلمسانى درباره شهر قرطبه مركز خلافت اسلامى در اندلس گفته است كه بيش از سى و هشت هزار مسجد دارد.(4) هر چند كه اين ارقام مبالغه آميز به نظر مى رسد ولى به هر حال بر كثرت تعداد مساجد در اين شهرها دلالت دارد.

استفاده چند منظوره از مسجد

مسجد در اصل براى عبادت ساخته شد و مسلمانان در مواقع نماز در آن گردهم مى آيند و نماز جماعت مى خوانند ولى از مسجد به صورتهاى ديگرى هم استفاده

1 - صدوق، عقاب الاعمال، ص 50.

2 - يعقوبى، البلدان، ترجمه فارسى، ص 141.

3 - همان، ص 22.

4 - تلمسانى، نفح الطيب، ج 2، ص 79.