عهده‌دار آن «قوه شهوت» است يا دفع ناملايمات است كه عهده‌دار آن «قوّهغضب» است.
كارهاي انسان مبدأ فاعلي قريبي دارد كه به آن «قوّه» مي‌گويند. هر يك از كارهاي وهمي، شهَوي و غضبي به قوّه‌اي از قواي نفساني بازمي‌گردد و مرجع ديگرْ قواي نفساني، در صورت تحليل، يكي از اين قواي سهگانه است، بنابراين اگر اين قواي سهگانه تعديل و تهذيب گردد، همه كارهاي ناشي از آنها تطهير و تهذيب مي‌شود. راه تعديل و تهذيب اين قوا عبادات و از جمله حجّ است. خداوند در (فَمَن فَرَضَ فيهِنَّ الحَجَّ فَلا رَفَثَ ولافُسوقَ ولاجِدالَ فِي الحَجّ) تنها به سه مورد از محرّمات حال احرام اشاره كرده، چون منشأ شر منحصر در اين سه قوّه است و نهي از «رفث»، «فسوق» و «جدال»، به ترتيب تعديل و تهذيب قواي شهوي، غضبي و وهمي را در پي دارد.[1]
نكته: گرچه جدال مورد نهي در اصطلاح فقها قَسَم به «بلي والله» و «لاوالله» است؛ ولي در اصل، نهي از آن براي تطهير قواي وهمي است.
عن أبي جعفر(عليه‌السلام) قال: «(الحَجُّ اَشهُرٌ مَعلومت)، شوّال و ذوالقعدة و ذوالحجة. ليس لأحدٍ أن يحجّ فيما سواهنّ».[2]
علي بن إبراهيم بإسناده قال: «أشهر الحجّ، شوّال و ذو القعدة و عشر
[1] ـ التفسير الكبير، مج3، ج5، ص167، با تحرير. [2] ـ الكافي، ج 4، ص289؛ تفسير نور الثقلين، ج1، ص193.