شایعه در قرآن و روایات

محمد مازندرانی

نسخه متنی -صفحه : 14/ 9
نمايش فراداده

اثرات منفى شايعه

جنگ روانى و اضطراب و نگرانى يكى از ميوه‏هاى تلخ شايعه در جامعه است. پيامدهاى ديگرشايعه عبارتند از:

الف) تشديد كينه‏ها، خصومت‏ها و تفرقه و تضاد در ميان افراد;

ب) اوج‏گيرى رذايل اخلاقى از جمله: اخلاق نارواى غيبت، دروغ، افتراء و...;

ج) روحيه بدخواهى و تقويت روحيه انتقام‏جوئى;

د)حريم شكنى و ناديده گرفتن حرمت افراد و زيرپا رفتن بسيارى از مؤلفه‏ها و قوانين اخلاقى واجتماعى;

ه) به مخاطره افتادن انتظام اجتماعى;

و) تضعيف روحيه دگر دوستى، فداكارى و مؤلفه‏هاى اتحاد، يگانگى و حس اخوت.

وظيفه مسلمين در برابر شايعه‏پردازى

در آغاز بر اين نكته بايد تاكيد كرد كه انسان باايمان مجاز نيست كه به هر سخنى گوش فرا دهد.اميرالمؤمنين‏عليه السلام مى‏فرمايند:

سامع القول شريك القائل (غرر الحكم).

شنونده سخن، شريك گوينده است از حيث كيفر يا پاداش.

چنانكه امام جوادعليه السلام فرمودند:

«من اصغى الى ناطق فقد عبده‏» [40]كسى كه گوش جان به كلام گوينده‏اى مى‏سپارد چنان است كه او را مى‏پرستد.

و بر اين اساس اگر گوينده، در هر وادى از خير و شر توسن سخن بجهاند شنونده همراه اواست.

علاوه بر آن شنونده بايد درباره آدم مؤمن ديگر پرده‏پوشى كند، چنانكه پيامبر اكرم‏صلى الله عليه وآله وسلم‏فرمودند:

«لا يستر عبده مؤمن عورة عبد مؤمن الا ستره الله عورته يوم القيامة‏». [41]هيچ مؤمنى زشتى‏هاى بنده مؤمن ديگر را نمى‏پوشاند مگر آنكه خدا در قيامت‏زشتى‏هاى او را مى‏پوشاند.

و نيز آن حضرت فرمود:

«لا يؤمن العبد حتى يحب لاخيه ما يحب لنفسه من الخير». [42]

انسان، مؤمن محسوب نمى‏شود مگر آنكه دوست‏بدارد براى ديگران آنچه راكه براى خود دوست مى‏دارد.

همچنين شنونده شايعه بايد از گوينده - عامل نشر اكاذيب - چهار شاهد عادل جهت صدق‏منظور او (در صورتى كه پاى اتهام به روابط نامشروع جنسى در كار باشد) بخواهد وگرنه بايد به‏حرف او توجه نكند و يا آنكه او را به محكمه، يا به افرادى كه از پى‏گيرى كنندگان مساله‏اند معرفى‏كند تا آنان قضيه را تعقيب كنند؟

وظيفه اصلى آن است كه علاوه بر شايعه، بلكه گناه واقع شده نيز منتشر نشود.

امام هشتم‏عليه السلام فرمود:

«المذيع بالسيئة مخذول والمستتر بالسيئة مغفور». [43]

كسى كه گناه را نشر مى‏دهد مطرود است و كسى كه در استتار و فراموش شدن‏آن مى‏كوشد مشمول آمرزش الهى است.