اينكه فقهاء مى گويند 'معصوم' هيچگاه گناه نمى كند و مرتكب معصيت نمى گردد، آيا معصوم عليه السلام قادر به گناه كردن است و نمى كند، يا اينكه قادر نيست و انجام نمى دهد؟
اگر معصوميت معصوم عليه السلام از اين جهت باشد كه چون قادر نيست، مرتكب گناه نمى شود، اين نوع عصمت، فضيلتى محسوب نمى شود و مايه ى برترى هم نمى تواند باشد، ولى اگر منظور اين است كه معصوم عليه السلام در عين قدرت، مرتكب گناه نمى شود، اين حالت چيست و تصوير آن چگونه است؟ براى پاسخ به اين سوال و روشن شدن مفهوم 'عصمت' كه يك مقام الهى است و فضيلتى برتر از ديگر فضيلتهاست، ناچار از بيان مقدمه اى هستيم:
انسانهاى معمولى و افراد غير معصوم، در مقابل برخى از گناهان عصمت دارند، يعنى در عين حال كه قادر به انجام آن عمل هستند، هيچگاه مرتكب آن نمى شوند و نخواهند شد. كشف عورت عملى است زشت و برخلاف مقررات اسلام. هر انسان عاقل، در عين حالكه قادر است و مى توانند عورت خود را در انظار مردم و در ملاعام كشف كرده و آن را به مردم نشان بدهد، هيچگاه اين عمل را در حال سلامت عقل انجام نمى دهد. چرا انسان عاقل مرتكب اين رذيله نمى شود؟ براى اينكه قباحت و زشتى اين عمل كاملا برايش مشخص شده و به فساد آن پى برده است. حال با اين ديد به سراغ انبياء و نظامات انبيايى مى رويم. گفتيم كه انبياء و نظامات انبياى و ائمه ى معصومين عليهم السلام مرتكب گناه نمى شوند و اكنون اضافه مى كنيم كه معصومين عليهم السلام در عين قدرت و توانايى، مرتكب رذائل و پستيها نمى شوند. چرا اينگونه اند؟ براى اينكه همانگونه كه انسانهاى عادل و افراد معمولى وقتى به زشتى عملى كاملا آگاه باشند، هيچگاه مرتكب آن نمى شوند و نسبت به ترك يك و يا چندين عمل، حالت عصمت پيدا مى كنند، معصومين عليهم السلام نيز چون زشتى همه ى اعمال قبيحه را مى دانند، در شعاعى وسيع تر، نسبت به همه ى اعمال قبيحه حالت عصمت دارند و هيچگاه مرتكب خلاف مقررات الهى نمى شوند.
با اين بيان مى فهميم كه انبياء و ائمه ى معصومين عليهم السلام در عين قدرت و توانايى به ارتكاب اعمال قبيحه و محرمات الهى "چون از بينش خاص الهى برخوردارند و از منبع وحى به حسن و قبح همه ى اعمال آشنايى كامل دارند" هيچگاه مرتكب خلاف مقررات الهى نمى شوند و به تمام اعمال قبيحه و در همه ى حالات عمد و خطا عصمت دارند.