انگيزه هاى فساد و آلودگى - آیین کشور داری از دیدگاه امام علی (ع) نسخه متنی

انگيزه هاى فساد و آلودگى

از جمله ى 'و تعرض لهم العلل' كه در جملات حضرت بيان گرديده است، به انگيزه ها و گرايشهاى آلودگى و گناه و خطا نيز پى مى بريم، چرا كه فساد و آلودگى در افراد انسانى، گرچه بعضا به طور عمد و بر اساس شقاوت و... به منصه ى ظهور مى رسد، ولى در مواردى "كه كم هم نيستند" انگيزه ها باعث بروز و ظهور فساد و تباهيها مى گردند. اگر فى المثل رواج فحشاء و آلودگى افراد را به زنا در نظر بگيريم، خواهيم ديد كه گر چه ضعف ايمان خود باعث پيدايش زنا و زناكارى است، ولى نقش كمبودهاى عاطفى در خانواده ها و در ميان زن و شوهر
و نيز بى توجهى به تفاوتهاى خصلتى و روحى و ازدواجهاى تحميلى و... را "كه هر يك انگيزه اى است براى گرايش به زنا" نبايستى فراموش كرد و آنها را ناديده گرفت.

مفاهيم عصمت، عدالت، فسق

براى روشن شدن جملات حضرت، ناچار از بيان چند اصطلاح فقهى هستيم:

كسانى كه مرتكب هرگونه گناه و معصيت مى شوند و از اعمال گناه و آلودگى باكى ندارند، در اصطلاح فقهى به اينگونه افراد 'فاسق' مى گويند. در مقابل، كسانى را كه در اثر رياضت و كنترل نفس در خود، ملكه و حالتى ايجاد مى كنند كه در سايه ى آن مى توانند از محرمات الهى اجتناب نمايند و نسبت به انجام واجبات، سنن و فرايض دينى شايق و علاقمند باشند، 'عادل' مى خوانند و اين حالت را 'عدالت' مى گويند. اينگونه حالت دائمى و هميشگى نيست، ممكن است پس از مدت زمانى زايل شود و يا در برابر بعضى از معاصى كارآيى نداشته باشد و نتواند انسان را از تباهى و فساد نجات دهد. اين است كه مى بينيم بعضيها در مقابل صد تومان و يا يكصد هزار تومان پول حرام، همچون معصوم به راحتى نفس خودشان را كنترل مى كنند و مرتكب اينگونه آلودگيها نمى شوند و نخواهند شد، اما بعيد نيست كه چنين افرادى در مقابل يك ميليون و يا چندين ميليون تومان از خود لغزش نشان دهند. برخى ديگر هم در برابر مقامهايى همچون مديريت يك موسسه و يا نظارت بر يك سازمان و... ملكه ى خود نگهدارى و تحفظ از هواهاى نفسانى را دارند، اما در مقابل مثلا پست وزارت حاضرند براى رسيدن به آن و يا در جهت حفظ آن، به معاصى نيز دست يازند.

همه ى اينها كه گفتيم در صورت تعمد و آگاهى است، يعنى انسان عادل كسى است كه در اثر ملكه ى 'عدالت'، در صورت آگاهى و عدم نسيان و فراموشى، ممكن است مرتكب ناشايستهايى شده باشد، اما اين ارتكاب در درگاه خدا و در پيشگاه ذات مقدس ربوبى گناه و آلودگى محسوب نمى شود و مورد بازخواست قرار نمى گيرد و از عدالت انسان نيز
كاسته نمى شود.

'عصمت' برخلاف 'عدالت' حالتى است كه معصوم عليه السلام را به طور دائم و هميشگى در مقابل همه ى معاصى و در حال عمد و نسيان از مرتكب شدن به گناه و آلودگى نگه مى دارد و در سايه ى اين حالت، معصوم عليه السلام هيچگاه مرتكب گناه نخواهد شد.