لطفا منتظر باشید ...
خوش خدمتيها و شناختهاى شخصى را تنها ملاك قرار ندهيم
گفتيم از ديدگاه على عليه السلام 'خدا گونه بودن' بهترين معيار انتخاب معاون محسوب مى شود. حضرت پس از بيان معيار گزينش معاون "و هر نوع انتخاب براى اعطاى مسووليت"، مسئله ى ديگرى را نيز مطمح نظر قرار داده و با ژرفنگرى داهيانه اى كه خاص حضرتش مى باشد و از راز نهفته اى كه از ويژگى و پيچيدگى وجود انسان سرچشمه مى گيرد، پرده برمى دارد.همه مى دانيم كسانى كه در مصدر امور قرار مى گيرند دوستان زيادى پيدا مى كنند!! و عجيب است كه اين نوع دوستان اكثرا از اخلاق به ظاهر حسنه نيز برخوردار خواهند بود.
آرى، اينان گاهى به لباس زهاد درمى آيند و ثناگوى عباد مى شوند، زمانى از شهادت و شجاعت دم مى زنند و رزم اسفنديار و رستم را به باد مسخره مى گيرند، روزى خود را سخى تر از حاتم مى پندارند و ساعتى خود را انديشمند قرن تصور مى فرمايند. در حاليكه اينگونه سخنان "و حركتهاى تصنعى" ترفندها و نقشه هايى است كه فرصت طلبان مى كوشند از طريق آن، ذهن مصادر امور را به خود جلب نمايند و زمام كارها را به دست گيرند.
به همين دليل على عليه السلام به مالك توصيه مى كند كه شناختهاى شخصى خود را ملاك انتخاب قرار ندهد، بلكه علاوه از معيار گذشته، موارد زير را نيز در نظر داشته باشد:
ثم لا يكن اختيارك اياهم على فراستك و استنامتك و حسن الظن منك، فان الرجال يتعرفون لفراسات الولاه بتصنعهم و حسن خدمتهم و ليس وراء ذلك من النصيحه و الامانه شى ء، ولكن اختبرهم بما ولوا للصالحين قبلك، فاعمد لاحسنهم كان فى العامه اثرا و اعرفهم بالامانه وجها، فان ذلك دليل على نصيحتك لله و لمن وليت امره.
ديگر آنكه نبايد انتخاب معاونانت صرفا روى خوشبينى و اطمينان توبه آنان باشد، زيرا برخى از مردان با چاپلوسى و خوش خدمتى مى كوشند خود را نزد فرمانداران، با تدبير و وارسته و كاردان جا بزنند، حال آنكه در وراى اين چهره ها از درستى و امانت و دلسوزى خبرى نيست. پس آنان را با كيفيت همكاريشان با نيكان پيش از تو بيازماى و بهترينشان را كه در ميان مردم به راستى و پاكدامنى معروفند و در مردم اثر بهترى داشته اند، برگزين، زيرا اين امر دليل بر پيروى تو از فرمان خدا و امام تو خواهد بود.
تقسيم كار و تعيين مسئول
در فصول گذشته گفتيم كه تقسيم كار امرى ضرورى و تفكيك قوا از مهمترين و اساسى ترين كارهاى حاكم اسلامى است.امام عليه السلام در اين قسمت ضمن يادآورى تقسيم كار، مالك را به تعيين مسوول مشخص براى هر كار و ويژگى آن مسئولى كه در راس يك جريان قرار مى گيرد، بايد چنان قدرتى داشته باشد كه بزرگى و عظمت كار بر وى چيره نشود و پيچيدگى امور دچار پراكندگى و حيرتش نسازد، چرا كه در نهايت، همه ى اين عيوب به حساب والى و فرماندار گذشته خواهد شد:
و اجعل لراس كل امر من امورك راسا منهم، لا يقهره كبيرها و لا يتشتت عليه كثيرها و مهما كان فى كتابك من عيب فتغا بيت عنه الزمته.
براى هر يك از كارهايت مسئولى انتخاب كن، مسوولى كه اهميت كار درمانده اش نكند و زيادى و تنوع آن به پراكندگى و حيرت دچارش نسازد. و هرگاه در معاونانت عيبى باشد و تو تغافل كنى، مردم آن را به حساب تو خواهند گذاشت.
