خودسازى، بهترين راه جلوگيرى از عملزدگى - آیین کشور داری از دیدگاه امام علی (ع) نسخه متنی

خودسازى، بهترين راه جلوگيرى از عملزدگى

تزكيه و خودسازى يكى از اصول تربيتى اسلام است. هدف از تزكيه اين است كه انسان خود را از هر خصلت ناروا كه مانع كمال و كرامت نفس است

پيراسته سازد و از اين طريق، آماده ى پذيرش خصلتهاى سازنده و پاك انسانى شود و در نتيجه، تعادل و رشد لازم را براى انسان تر شدن و به خدا نزديك گشتن به دست آورد.

در اسلام هر كار خير و مفيدى اگر با انگيزه ى پاك خدايى توام باشد، عبادت است. بر اين اساس، همه ى كارهاى مسوولان و دست اندركاران اجرايى اگر خالصانه و براى خدا باشد، عبادت خواهد بود. على عليه السلام براى اينكه مسوولان با اين ديد كه همه ى كارهايشان عبادت است، به عملزدگى گرفتار نشوند و از انجام فرايض غفلت نكنند، به مالك فرمان مى دهد كه بهترين اوقاتش را به عبادت اختصاص دهد و نماز را كه تجليگاه عروج انسان به مبدء هستى است، به طور كامل و بدون كم و كاستى و با تمام توان و نيرو، سرلوحه ى همه كارهايش قرار دهد:

و اجعل لنفسك فى ما بينك و بين الله افضل تلك المواقيت و اجزل تلك الاقسام ، و ان كانت كلها لله، اذا صلحت فيها النيه و سلمت منها الرعيه.

و ليكن فى خاصه ما تخلص لله به دينك: اقامه فرائضه التى هى له خاصه، فاعط الله من بدنك فى ليلك و نهارك و وف ما تقربت به الى الله من ذلك كاملا غير مثلوم و لا منقوص، بالغا من بدنك ما بلغ.

و اذا قمت فى صلاتك للناس، فلا تكونن منفرا و لا مضيعا، فان فى الناس من به العله و له الحاجه و قد سالت رسول الله- صلى الله عليه و آله و سلم- حين و جهنى الى اليمن كيف اصلى بهم؟ فقال: 'صل بهم كصلاه اضعفهم و كن بالمومنين رحيما'.

بهترين اوقات و شايسته ترين بخشهاى آن را براى عبادت "و تزكيه ى نفس خود" قرار ده، گر چه تمام كارهايى كه مى كنى، اگر با نيت پاك و خالصانه و به خير مردم باشد، براى خداست.

بايد انجام واجبات الهى كه فقط براى خداوند است، در وقت مخصوصى باشد. پس در شبانه روز تن و جان خويش را به او واگذار كن و وظايفى را كه وسيله ى تقرب به خداست، به طور وافى و كافى به جاى آر هر چند كه تنت را آزرده و
فرسوده سازد.

چنانچه با مردم به نماز جماعت برخاستى، نه چندان نماز را طولانى كن كه مردم از آن به ستوه آيند و نه باعجله نماز را ضايع گردان، زيرا در ميان نمازگزاران كسانى يافت مى شوند كه ممكن است بيمار بوده و يا كار داشته باشند. و من از رسول الله- صلى الله عليه و آله و سلم- به هنگامى كه مرا به يمن اعزام مى فرمود، پرسيدم كه نماز را با آنها به چه كيفيتى بخوانم؟ "رسول خدا" فرمود: 'مانند نمازى كه با ضعيف ترينشان مى گزارى با آنان نماز بخوان و نسبت به مومنان مهربان باش!'.

در اين بيان، با همه ى دقت و سختگيرى "آن هم با عبارت 'بالغا من بدنك ما بلغ'" كه در عبادت فردى "و به هنگام خلوت" ملحوظ گرديده، در نماز جماعت رعايت اضعف مامومنى، اصل قرار گرفته است. اين اصل از اين جهت است كه اسلام براى اجتماع و حضور مردم در صف واحد، ارزش و اعتبار خاصى قائل است و بر همين مبنا شارع مقدس اسلام براى شركت در نمازهاى جمعه و جماعت، ثواب مضاعف در نظر گرفته است و همه ى اينها براى اين است كه مسلمانان حضور دائميشان را در صحنه حفظ كنند و از تفرق و تشتت و رهبانيت و مانند آن در امان باشند.