پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام)

الاَْمَلِ. (1)

همين معنا، در خطبه 42 با توضيح بيشترى ـ به خاطر اهميّت فوق العاده اى كه دارد ـ آمده است، مىفرمايد: «أَيّها الناسُ! وَ إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخافُ عَلَيْكُمُ اثْنانِ: اتِّبَاعُ الْهَوَى وَ طُولُ الاَْمَلِ. فَأمّا اتِّباعُ الْهَوى فَيَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ، وَ أمَّا طُولُ الأَمَلِ فَيُنْسِى الاْخِرَةَ; اى مردم! بدانيد كه ترسناكترين چيزى كه از آن بر شما خائفم، دو چيز است: پيروى از هوا و هوس و آرزوهاى طولانى. پيروى از هوا و هوس، انسان را از حق باز مىدارد و آرزوهاى طولانى آخرت را به دست فراموشى مىسپارد.»

بررسى روايات رسول خدا (صلّى الله عليه وآله وسلّم) نشان مىدهد كه اميرمؤمنان على (عليه السلام) اين سخن را از استاد بزرگ و پيشوايش، پيامبر گرامى اسلام (صلّى الله عليه وآله وسلّم) اقتباس كرده است; زيرا همين معنا در بحارالأنوار، ضمن كلمات آن حضرت نقل شده است. (2)

در واقع اين دو موضوع، بزرگ ترين مانع راه و وحشتناك ترين عوامل گناه است; زيرا، هواپرستى، هيچ حدّ و مرزى را به رسميّت نمى شناسد و هنگامى كه بر انسان چيره شود، چشم و گوش او را نابينا و كر مىكند;نه قدرت شنوايى سخنان حقّ پيامبران و پيشوايان معصوم را دارد و نه چشم دلش، توانايى ديدن آنچه را در اين جهان، در اطراف او مىگذرد دارا است و به اين ترتيب او مانند كوران و كرانى است كه در جاده پرخطرى به راه افتاده و هر لحظه احتمال سقوطش در پرتگاه مىرود.

و امّا آرزوهاى دور و دراز دنيا و مواهب مادّى را چنان در چشم انسان تزيين مىكند كه گويى جايگاه ابدى همين جا است و به اين ترتيب، در بيابان زندگى گرفتار سرابهايى مىشود و براى هميشه از رسيدن به مقصد باز مىماند.

در پايان اين خطبه، اين معلم بزرگ جهان انسانيت، در يك نتيجه گيرى كوتاه و پرمعنا، چنين مىفرمايد: «حال كه چنين است، در اين دنيا، از اين دنيا، زاد و

1 ـ «اَمَلَ» (بر وزن عمل) ، به معناى «اميد و آرزو» است. البته آرزو، بر دو قسم است: آرزوهايى كه مىتوان به آن دست يافت كه مفهومش با اميد، تقريباً، يكى است و آرزوهاى دور و درازى كه دست نيافتنى است و مفهومش، از اميد، جدا است.

2 ـ بحارالانوار، (جلد 70، صفحه 91) ، اين حديث، از جابربن عبدالله انصارى، از پيامبر اكرم (صلّى الله عليه وآله وسلّم) در باب «حب الدنيا» نقل شده است.